Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 62

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 201158
könnuð ásamt þéttni kortísóls og melatóníns í munnvatni
hjá heilbrigðum einstaklingum. Rannsóknin sýndi marktæka
lækkun á kvíða, ástandskvíði mældist marktækt minni hjá
báðum hópum eftir meðferð (p<0,001), hins vegar fundust
ekki marktæk áhrif á lyndiskvíða. Efri mörk blóðþrýstings
lækkuðu marktækt (p<0,001) og einnig hjartsláttur á mínútu
(p<0,001) eftir svæðameðferð. Lífsýnamælingar sýndu hins
vegar ekki marktækan mun á að fá meðferð og fá ekki meðferð.
Rannsóknarsniðið virðist traust og víxlsnið rannsóknarinnar
virðist hafa kosti þar sem það leysir vandann við að finna
samanburðarmeðferð.
Quattrin o.fl. (2006) gerðu rannsókn í þeim tilgangi að
kanna áhrif svæðameðferðar á kvíða krabbameinssjúkra
sem lágu inni á sjúkrahúsi á Ítalíu. Hverjum einstaklingi
í meðferðarhópi (n=15) var aðeins veitt svæðameðferð í
eitt skipti. Samanburðarhópur (n=15) fékk enga meðferð.
Niðurstöður sýndu að svæðameðferð dró úr ástandskvíða
á Spielberger­kvíðakvarða, meðaltalslækkun var 7,9 stig hjá
meðferðarhóp en 0,8 stig í samanburðarhóp. Tekið var fram
að kvíði hefði verið svo mikill hjá viðmiðunarhópnum að ekki
hefði annað verið viðeigandi en að bjóða honum kvíðastillandi
meðferð og veikir það niðurstöðurnar.
Stephenson o.fl. (2000) notuðu framskyggna aðferð með
víxlsniði til að rannsaka áhrif svæðameðferðar á kvíða og verki
23 krabbameinssjúklinga í Bandaríkjunum. Hópur A fékk 30
mínútna svæðameðferð í byrjun og beið í tvo sólarhringa þar
sem hann verkaði sem eigin samanburðarhópur. B hópur beið
í tvo sólarhringa sem eigin samanburðarhópur og fékk síðan 30
mínútna svæðameðferð. Niðurstöður gáfu til kynna marktækt
minni kvíða eftir svæðameðferð hjá báðum hópum. Breytileiki
verkja milli hópa var ekki marktækur.
Gunnarsdottir og Jonsdottir (2007) rannsökuðu áhrif
svæðameðferðar á kvíða sjúklinga sem gengust undir
kransæðaaðgerð á Landsspítala. Kvíði var mældur með
kvíðakvarða Spielberger sem mælir ástandskvíða en jafnframt
voru gerðar mælingar á lífsmörkum og öndun og reynsla
þátttakenda skráð. Þátttakendur í tilraunahópnum voru fimm,
þeir fengu svæðameðferð í 30 mínútur og krem á fætur.
Viðmiðunarhópurinn, fjórir einstaklingar, fengu krem á fætur
og hvíld í 30 mínútur. Spurningalistar voru lagðir fyrir í upphafi
og við lok hverrar meðferðar. Hvor hópur fékk meðferð einu
sinni á dag í fimm daga. Niðurstöðurnar sýndu ekki marktækan
mun á áhrifum sýndarmeðferðar og svæðameðferðar á kvíða
en efri mörk blóðþrýstings reyndust lækka marktækt hjá
tilraunahópnum.
Niðurstöður rannsókna Quattrin o.fl. (2006), Stephenson o.fl.
(2000) og Vicar o.fl. (2007) á kvíða sýna að svæðameðferð
hefur áhrif til að draga úr kvíða. Hins vegar eru prófanir á
áhrifum svæðameðferðar takmarkaðar og aðferðir mismunandi.
Ofangreindar rannsóknir herma einnig að framvirkt,
slembað rannsóknarsnið geti verið raunhæfur kostur þegar
svæðameðferð er rannsökuð en gæta verður þess vel að nota
kosti rannsóknarsniðsins án þess að tapa sjónum á kenningum
um meðferð sem aðlöguð er að hluta til að hverjum einstaklingi.
Þar sem rannsóknir á svæðameðferð gefa vísbendingar um
áhrif meðferðarinnar á kvíða, almenna vellíðan og verki er ekki
ólíklegt að svæðameðferð geti haft áhrif á þunglyndi en engar
rannsóknir fundust um það við heimildaleit. Þörf er á aukinni
vitneskju um áhrif svæðameðferðar á þunglyndi og kvíða.
Tilgangur rannsóknarinnar
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna áhrif svæðameðferðar
á þunglyndi og kvíða. Mikilvægt þótti að kanna áhrif
svæðameðferðar jafnt á kvíða og þunglyndi en eins og komið
hefur fram er kvíði nátengdur þunglyndi. Leitað var svara við
eftirfarandi tilgátum.
1. Svæðameðferð dregur marktækt úr þunglyndi.
2. Tölfræðilega marktækur munur er á þunglyndi eftir hópum
eftir því hvar í meðferðarferlinu hópurinn er.
3. Svæðameðferð dregur marktækt úr kvíða.
4. Tölfræðilega marktækur munur er á kvíða eftir hópum eftir
því hvar í meðferðarferlinu hópurinn er.
AÐFERÐAFRÆÐI
Rannsóknaraðferðin var framskyggn, slembuð meðferðarprófun
með víxlsniði. Þátttakendur voru valdir af handahófi með
tölvuforriti í tvo hópa, A­hóp og B­hóp. Matstæki voru lögð fyrir
hvern þátttakanda þrisvar á sextán vikna rannsóknartímabili
sem skiptist í 8 vikna meðferðartíma og 8 vikna biðtíma.
Afl rannsóknarinnar
Líklegt afl (power) rannsóknarinnar var reiknað út frá
niðurstöðum rannsóknar þar sem svæðameðferð var beitt á
kvíða (Quattrin o.fl., 2006), þar sem ekki fundust rannsóknir
á áhrifum svæðameðferðar á þunglyndi. Aflgreining sýndi að
níu einstaklinga þurfti í hvorn hóp til að fá fram mun á hópum
þegar annar hópurinn hafði fengið meðferð en hinn ekki, þegar
miðað er við kvíðakvarða Spielberger.
Úrtak
Þátttakendur í rannsókninni voru valdir af geð­ og heimilis­
læknum. Úrtakið var valið úr sjúklingahópum þriggja lækna.
Þátttakendur þurftu að hafa fengið greininguna þunglyndi
og kvíða og var mat lækna byggt á þeirri forsendu að
einstaklingarnir voru allir í meðferð á þunglyndislyfjum og/
eða kvíðastillandi lyfjum þegar þeir voru valdir til þátttöku.
Þátttakendur bjuggu allir á eigin heimili. Engar kröfur um
breytingar á lyfjanotkun eða öðrum lífsháttum voru gerðar og
engin skilyrði voru sett um kyn þátttakenda. Þátttakendur máttu
ekki vera í atferlis­ eða samtalsmeðferð á rannsóknartímanum
og þeir máttu ekki vera haldnir fíkn í áfengi, lyf, fæðu eða
önnur efni. Þátttakendur þurftu að geta rifjað upp reynslu sína
af þunglyndi og kvíða, hugsanlegar afleiðingar hennar og vera
reiðubúnir að svara spurningum um þá reynslu.
Rannsóknarsnið
Rannsóknarsniðið var víxlsnið, báðir hópar fengu meðferð og
biðtíma, sjá töflu 1. Með víxlsniði fæst stærri hópur sem fær
meðferð og ekki meðferð og jafnframt gefast fleiri möguleikar
til samanburðar á hópum og innan hópa þar sem hver hópur
verður sinn eigin samanburðarhópur. Einnig er hægt að skoða