Þjóðmál - 01.06.2012, Blaðsíða 97

96 Þjóðmál SUmAR 2012
í bankahruninu . Það leiddi þó ekki til þess
að þjóðin drægi sig inn í skel . Nokkr um
misserum eftir þessar hamfarir af manna­
völdum fékk ímynd landsins enn á ný
neikvæða umfjöllun og nú vegna raun veru­
legra náttúruhamfara þegar Eyjafjalla jökull
varð tungubrjótur í öllum fjölmiðlum heims
og allt flug í Evrópu og víðar raskaðist vegna
gossins í honum .
Hvað sem þessu öllu líður hefur fjöldi
ferðamanna til Íslands aldrei verið meiri og
aldrei hafa fleiri flugfélög viljað flytja farþega
hingað . Vandinn felst í því hvernig á að
koma í veg fyrir að sakleysi náttúru landsins
verði eyðilagt með of miklum átroðningi
erlendra ferðamanna . Hið sama virðist
eiga við um hrakspár vegna ímyndarskaða
í kjölfar hrunsins og um að hvalveiðar eða
höfnun á Icesave­samningum eyðileggi álit
Íslands út á við, hræðsluáróðurinn reynist
orðum aukinn .
Því ber að fagna að Daniel Chartier réðst
í það stórvirki að grandskoða umfjöllun
fjölmiðla um Ísland í bankahruninu . Þegar
upp er staðið segir bókin ef til vill meira
um vinnubrögð fjölmiðlamanna og hvaða
ályktanir megi draga af þeim um áreiðan­
leika þess sem þeir hafa að flytja en stöðu
Íslands og íslensku þjóðarinnar .
Enginn deilir lengur um hvers vegna
íslenska bankakerfið hrundi haustið 2008
og kallaði fram háan fjölmiðlahvell . Þeir
sem stjórnuðu bönkunum sáust ekki fyrir í
græðgi sinni, þeir kunnu fótum sínum ekki
forráð . Spyrja má eftir lestur bókarinnar um
Ísland og hið glataða sakleysi þess hvort við­
brögð fjölmiðlamanna hafi ekki verið álíka
æðisgengin og gróðafíkn fésýslu mann anna,
hvorugur hafi kunnað fótum sínum forráð .
Íslendingar hafa dregið nokkurn lærdóm
af hruninu en því miður setið uppi með
máttlausa og óhæfa ríkisstjórn . Fréttir frá
evru­ríkjum og bankavanda innan þeirra
vekja spurningar um hvort ríkisstjórnir
annarra landa hafi lært nóg af því sem
gerðist á Íslandi; hvort ráðamenn átti sig
á því að ekki er við hæfi að velta skuldum
óreiðumanna yfir á herðar almennings .
Eitt blasir við þegar bókin er lesin, að
miklu skiptir að vanda allar yfirlýsingar
ráðamanna þjóðarinnar á slíkri örlaga­
stundu . Þannig segir Chartier að orðið
„þjóða rgjaldþrot“ í ávarpi Geirs H . Haarde
til íslensku þjóðarinnar 6 . október 2008
hafi farið eins og eldur um sinu hins
alþjóðlega fjölmiðlaheims . Notkun á þessu
orði sé í raun mistök því að engin þjóð
verði nokkru sinni gjaldþrota en orðið hafi
komist á kreik í tengslum við Ísland . Það
heyrist raunar enn nefnt í sömu andrá og
Ísland í fréttaskýringaþáttum t .d . hjá BBC
þegar rætt er um stöðuna í Grikklandi svo
að dæmi sé tekið .
Hafi verið miklar fréttir af Íslandi um
nokkurra vikna skeið seinni hluta árs 2008
jafnast það alls ekki á við það sem fjölmiðlar
hafa sagt um þróun mála á Írlandi, í
Grikklandi og Portúgal eða á Ítalíu og Spáni
svo að vandræðabörn evru­samstarfsins séu
nefnd til sögunnar . Stjórnendum þessara
landa væri til gagns að lesa bókina um
Ísland í fjölmiðlafárviðri bankakreppunnar .
Bókin er einnig þörf áminning fyrir fjöl­
miðlamennina sjálfa og okkur sem njótum
afurða þeirra . Hin áleitna spurning leitar á
hugann, hvort fjölmiðlar mikli nú afleið­
ingar skuldavandans á evru­svæðinu á sama
hátt og þeir drógu í mörgu tilliti alltof
dramatíska mynd upp af því sem hér gerðist
þegar Ísland tapaði sakleysi sínu, að mati
Daniels Chartiers .
Forvitnilegt væri ef Chartier og sam­
starfsmenn hans eða fjölmiðlafræðingar við
Háskóla Íslands fylgdu þessari gagnlegu
rannsókn á blöðunum frá haustinu 2008
eftir með annarri úttekt á því hvernig
rætt er um Ísland, efnahag þess, þjóðlíf og
stjórnarhætti fjórum árum síðar .