Gerðir kirkjuþings - 01.01.2012, Blaðsíða 5

5
Setningarræða forseta kirkjuþings, Péturs Kr. Hafstein
Aukakirkjuþing 2012 er sett, 47. kirkjuþing.
Verið öll velkomin til þessa samfélags í dag. Til aukakirkjuþings er kallað af sérstæðu
tilefni. Kirkjuþing 2011 samþykkti nýjar starfsreglur um kosningu biskups Íslands
og vígslubiskupa. Þegar nú kemur að framkvæmd þeirra klingja viðvörunarbjöllur.
Kjörstjórn við komandi biskupskjör lætur í ljós skýrar og rökstuddar efasemdir um að
þessar kosningar geti farið þannig fram að gildi þeirra verði ekki dregið í efa. Hættumerki
séu á lofti, ekki verði unnt að ganga til framkvæmdar rafrænna kosninga í fullvissu þess
að ekkert fari úrskeiðis. Hinar nýju starfsreglur kirkjuþings hafi ekki að geyma ákvæði
um það hvernig eigi að framkvæma rafrænar kosningar á þann hátt sem fullnægjandi
geti talist. Kjörstjórnin telur ekki unnt að líta framhjá þeirri áhættu að með nútíma
tækni verði unnt að misfara með niðurstöður kosninga eða rekja greidd atkvæði með
einum eða öðrum hætti til kjósenda. Þá sé heldur ekki unnt að tryggja með fullu öryggi
áreiðanleika staðfestingar kjósanda á því að hann hafi neytt atkvæðisréttar síns á þann veg
sem grundvallarreglur um leynilegar, frjálsar og opinberar kosningar gera kröfu um. Loks
sé jafnræði kjósenda ekki tryggt þar sem gera megi ráð fyrir því að hluti þeirra eigi ekki
rafrænt póstfang og þeirra vegna þurfi að gera sérstakar ráðstafanir sem kunni að vera
íþyngjandi. Ég mun fjalla nánar um röksemdir kjörstjórnar við flutning þeirrar tillögu um
starfsreglubreytingar sem liggur fyrir þessu þingi.
Það kann vel að vera að saka megi kirkjuþing 2011 um þá vanrækslusynd að hafa ekki
gefið álitaefnum um rafrænar kosningar nægilegan gaum. Að hluta til að minnsta kosti
verður það skýrt með þeirri staðreynd að tvívegis hefur kirkjuþing verið kosið rafrænt
á grundvelli sams konar reglna og nú gilda um biskupskjör, 2006 og 2010. Í hvorugt
skiptið voru brigður bornar á framkvæmd þeirra kosninga. Það segir hins vegar ekki
alla sögu um öryggi og áreiðanleika rafrænna kosninga. Þrátt fyrir tækniframfarir og
tölvubyltingar hafa rafrænar kosningar ekki verið teknar upp við kjör sveitarstjórna,
þjóðþinga eða þjóðhöfðingja, hvorki hér á landi né í þeim ríkjum sem næst okkur standa
að stjórnskipunarvenjum, að minnsta kosti ekki svo að mér sé kunnugt um. Þrátt fyrir
ótvírætt hagræði slíkra kosninga má ætla að efinn um öryggi hafi staðið þeim í vegi. Hvað
sem um það verður sagt má færa gild rök að því að eðlilegt sé að um rafrænar kosningar
gildi almenn löggjöf í því landi þar sem þær á að framkvæma. Þannig háttar ekki til á
Íslandi. Hafi síðasta kirkjuþingi orðið á í messunni að þessu leyti er enn tóm til að bæta úr
áður en til kosninga um biskup Íslands verður gengið. Það er hluti af lífinu að skjátlast eða
gera mistök. Það eru hins vegar viðbrögðin við mistökum sem skipta máli. Þess vegna er
aukakirkjuþing nú kvatt saman.
Síðara mál þessa kirkjuþings lýtur að því að kjósa nefnd til endurskoða starfseglur um
biskupskjör. Þótt starfsreglurnar séu nýjar af nálinni þarf að gefa ýmsum álitaefnum
nánari gaum, svo sem um tilhögun framboða og framkvæmd kosninga. Annað atriði má
nefna, sem kemur ekki til okkar kasta í dag, en það er sú mikilvæga og kirkjupólitíska