Gerðir kirkjuþings - 01.01.2012, Blaðsíða 26

26 27
taki á sig meiri niðurskurð en aðrir og mér finnst það í meira lagi undarlegt ef þau mál
verða ekki færð í eðlilegri farveg. Það kom okkur jafnmikið á óvart og innanríkisráðherra
hve mikilli skerðingu sóknargjöldin hafa sætt umfram almennan niðurskurð. Við væntum
þess að á þessum málum verði nú tekið í meðförum Alþingis. Ég er þess fullviss að hér
á kirkjuþinginu verða þessi mál til umræðu og veit að kirkjuþingsfulltrúar hafa af þessu
miklar áhyggjur.
Jafnframt má búast við að hér verði samskipti þjóðkirkjunnar og ríkisvaldsins til umræðu
eins og á fyrri þingum. Það er þörf að ræða þau samskipti. Ekki síst í ljósi þeirra niðurstöðu
sem fékkst í atkvæðagreiðslunni í lok október þar sem meirihluti vildi að þjóðkirkjunnar
væri getið í stjórnarskrá. Varla fólust þau skilaboð í þessari niðurstöðu að fara mætti að
þjóðkirkjunni af sérstakri ósanngirni.
Þeir fjármunir sem þjóðkirkjan fær frá ríkisvaldinu eru annars vegar sóknargjöld sem
eru félagsgjöld sem ríkið innheimtir og standa undir því starfi sem sóknirnar í landinu
halda uppi. Þau félagsgjöld hafa verið skorin niður og hlutfallslega talsvert umfram þann
almenna niðurskurð sem gerður var á fjárframlögum til stofnana innanríkisráðuneytisins.
Ég vil ítreka að þetta eru sögulega, og í huga þjóðkirkjufólks, félagsgjöld þótt einstaka
stjórnmálamenn vilji skilgreina þetta framlag upp á nýtt sjálfum sér til þæginda.
Hins vegar er gagngjald vegna kirkjujarða og eigna sem ríkissjóði voru endanlega
færðar í hendur með kirkjujarðarsamkomulaginu 1997. Þar var kveðið á um yfirfærslu
eignarréttarins til ríkisins og framtíðargagngjald úr ríkissjóði á móti. Eins og forseti
kirkjuþings Pétur Hafstein sagði við setningu þingsins 2009: „Það hljóta allir sanngjarnir
menn og réttsýnir að sjá að ríkið getur ekki vanefnt samninginn frá 1997 eða Alþingi breytt
honum með lögum í berhögg við vilja þjóðkirkjunnar án þess að það skapi alvarlegan
réttarágreining.“
Það ber sérstaklega að þakka innanríkisráðherra fyrir þá hreinskilni sem kom fram í ræðu
hans við setningu kirkjuþings 2011, en hann sagði: „Frá því er skemmst að segja að við
samanburð á skerðingu sóknargjaldanna og skerðingu á fjárveitingu til annarra ríkisaðila
kom í ljós verulegur munur. Sóknargjöldin höfðu lækkað að raungildi, miklu meira en nam
almennri skerðingu og samdrætti, nokkuð sem hafði meiri áhrif en ella vegna fækkunar
sóknarbarna á sama tíma.“ Seinna í ræðunni sagði ráðherra: „Ég vil að það komi fram að
sjálfum kom mér á óvart hve mikilli skerðingu sóknargjöldin hafa sætt umfram almennan
niðurskurð og hlýtur það að krefjast sérstakrar skoðunar af hálfu okkar sem förum með
fjárveitingarvaldið.“
Ég tel að það sé mikilvægt að fulltrúar ríkisvaldsins og þjóðkirkjunnar ræðist við í
hreinskilni og af gagnkvæmri virðingu. Þjóðkirkjan biður aðeins um sanngirni og skilning
og ber fulla virðingu fyrir því vandasama verkefni sem ráðamenn hafa staðið frammi
fyrir undanfarin ár. Sá vandi sem hinar fjölmörgu sóknir standa frammi fyrir vegna þessa
stórfellda niðurskurðar er líka mikill og afar mikilvægt að horft sé af sanngirni til þeirrar
stöðu, og af virðingu á þá miklu og fjölbreytilegu þjónustu við fólk og samfélag sem á þeim
vettvangi er sinnt.