Orð og tunga - 01.06.1998, Qupperneq 22

10
Orð og tunga
Guðmundur Hannesson. Alþjóðleg og íslenzk líffœraheiti. 1956.
Leiv Heggstad: Gamalnorsk ordbok med nynorsk tyding. 1930.
Gunnar Lejström, Jón Magnússon, Sven Jansson. íslenzk-sœnsk orðabók.
1955.
Sigurður Guðmundsson. Tœkniorðasafn. 1959.
Sveinbjörn Egilsson. Lexicon poéticum. 1931.
Nýyrði. I-IV. 1953-56.
Að lokum nefnir nefnir Árni Böðvarsson samantekt Alexanders Jóhannessonar um
viðskeyti, Die Sufftxe im Islandischen, sem komið hafi að góðum notum.
Þá er þess getið að víða hafi verið leitað fanga við orðskýringar, t.d. í orðabækur,
kennslubækur og tímaritsgreinar. Gera verður ráð fyrir að þaðan séu einnig fengnar
ýmsar flettur. Nefnd eru nokkur rit sem að mestu gagni höfðu komið. Þar á meðal eru
þrjár orðabækur, ein norsk, önnur yfir esperanto en hin þriðja er dönsk-íslensk orðabók.
Þýskt fjölfræðirit um náttúruvísindi og tækni er einnig nefnt sem og þrjár handbækur
um fugla, jurtir og fiska. Þessar bækur eru:
Norsk riksmdlsordbok. 1937-57.
Grosjean-Maupin. Plena Vortaro de Esperanto. 1956.
Freysteinn Gunnarsson. Dönsk orðabók með íslenzkum skýringum. 1926.
Brockhaus der Naturwissenschaften und der Technik. 1956.
Fuglar Islands og Evrópu. 1926.
Stefán Stefánsson. Flóra íslands. 1948.
Bjarni Sæmundsson. Fiskamir. 1926.
Að lokum er talin grein Magnús Más Lárussonar íslenzkar mœlieiningar frá 1958.
Leitað var til sérfræðinga á ýmsum sviðum og eru nokkrir nefndir í formálanum auk
ritstjóra Orðabókar Háskólans.
Þess er ekki getið að umtalsverð orðataka hafi átt sér stað né heldur hvaða rit
hafi verið orðtekin. Ég ákvað að bera saman ÍO 1963 annars vegar en Blöndalsbók
og ritmáls- og talmálssafn Orðabókar Háskólans hins vegar en sleppa seðlum þeim
sem skrifaðir voru upp úr orðabókarhandriti Jóns Olafssonar úr Grunnavík og smærri
orðasöfnum í eigu Orðabókarinnar.
Ljóst er af samanburði IO 1963 við orðabók Blöndals að mikið er fengið úr hinni
síðarnefndu. Ég valdi stafinn D til samanburðar sem er nægjanlega stór til að gefa
einhverja mynd af því hvaðan orðaforðinn í ÍO 1963 er fenginn. Mér telst til að fletturnar
séu um 1540 og þá er allt talið, grunnorð, samsetningar, skammstafanir og einstakar
sagnmyndir sem settar eru upp sem flettur. Við samanburðinn kemur í ljós að 384
orð eða orðhlutar finnast í ÍO 1963 sem ekki eru í Blöndal. Af þeim eru 112 orð
sameiginleg viðbætinum við Blöndalsbók enda gat ritstjórn 10 1963 nýtt sér orðtökuna
fyrir viðbætinn eins og ég nefndi áðan.
212orðafþeim semeru ÍÍO 1963enekki íBlöndalsbókeru sérmerkt. Með þvíerátt
við að tilgreint er við orðið af hvaða sviði það er, h vort það er úr fornu máli, kveðskap, úr