Orð og tunga - 01.06.2011, Side 188

178
Orð og tunga
bendingar um hvað koma skal gefur hinum aðilanum svigrúm til að
bregðast við ágreiningnum og mildar þannig „skellinn". Nja í upp-
hafi nýrrar lotu er eitt slíkra orð í norsku en virkni þess er að draga
úr vægi andmælanna. Þannig er stuðlað að jafnvægi í samtalinu svo
báðir aðilar fái haldið sjálfsvirðingu sinni. Enn og aftur er hér komið
að þeim ríkjandi samtalsstíl í norsku sem miðar að samvinnu og sam-
stöðu í samtali þannig að allir þátttakendur fái notið sín. Ekki reynd-
ist vera neinn afgerandi munur á notkun þessarar agnar hjá þeim inn-
fæddu norsku og Pólverjunum.
Horbowicz kannaði nokkur fleiri atriði sem hafa þá virkni að draga
í efa orð hins aðilans, svo sem úrdráttarorð, hikorð og spurningar. í
því sambandi athugaði hún líka hvernig afdráttarlausum andmæl-
um án nokkurra umbúða er komið til skila. I ljós kom að Pólverjarnir
notuðu í heldur minna mæli en hinir innfæddu þau atriði sem miða
að því að milda ágreininginn og létu andstæða skoðun sína oftar
umbúðalaust í ljós. Þetta skýrir höfundur með því að þeir yfirfæri
ómeðvitað pólskan samtalsstíl yfir á norsku, stíl sem sé ágengari og
gangi í berhögg við viðteknar venjur í norsku málsamfélagi. Slíkt geti
boðið hættunni heim að mælandi virki fráhrindandi og einþykkur.
Því sé augljóst mikilvægi þess fyrir þá sem tali norsku sem annað mál
að hafa vald á þessari málnotkun eigi samskiptin að ganga vel fyrir
sig. Það eigi einnig við um umorðanir og endurómanir sem miða að
því að koma á samkennd meðal viðmælenda en rannsóknin leiddi í
ljós að Pólverjarnir beittu slíku lítið sem ekkert, sbr. að framansögðu.
Hætt sé við að það sé túlkað sem áhugaleysi á því að halda samtalinu
gangandi þegar mælandi fær ekki þá svörun á móti sem nauðsynleg
er til að viðhalda því flæði og jafnræði í samtalinu til að það geti kall-
ast vel heppnað.
I ljósi niðurstaðna rannsóknarinnar á þeim atriðum sem Pólverj-
arnir áttu í mestum erfiðleikum með í samtölum fjallar Horbowicz
lítillega í lok ritgerðarinnar um hvað þyrfti að kenna sérstaklega og
þjálfa í norskri málnotkun hjá erlendum málnemum.
Þóra Björk Hjartardóttir