Skagfirðingabók - 01.01.2010, Side 84

84
SKAGFIRÐINGABÓK
er Móholtið og á því var allur mór,
sem upp var tekinn, þurrkaður. Hann
var aðaleldsneytið ásamt sauðataði.
Mógrafirnar voru í jaðri þessa mýrar­
sunds. Mjótt mýrarsund tók við neðan
Móholtsins og þar neðan við enn
ann að, sem endaði syðst í allháum
klettarima, Höfðanum, sem náði suður
und ir Ketumerkin. Þar hafði fénaður
ágætis skjól í norðanbelgingi og ill­
viðrum. Niður af Höfðanum var svo
Torfholtið, rétt ofan við kílana. Þang­
að var flutt til þerris allt torf sem rist
var til heimilisnota á hverju vori.
Norður af Torfholtinu kom svo all­
breitt mýrarsund og þar neðan við
hin ar eiginlegu „mýrar“ sem land­
fræðilega tilheyra Skagafjarðareylend­
inu og eru í raun gamall og nýr farveg­
ur Héraðsvatna, sem renna báðum
megin Hegraness og hafa með fram­
burði sínum myndað Eylendið. Um
það bil í þessum mýrum miðjum er
Rotutjörnin. Sunnantil er hún vaxin
fergini, en fer svo smá dýpkandi og
norðantil er hún djúp og graslaus og
fær af því nafn sitt. Þegar hún var
slegin var ljánum beitt sem næst botn­
inum til að ná sem mestu af stráunum.
Þetta var kallað „að slá niðri í“. Dýpið
í tjörninni var frá því að vera í mitti á
fullorðnum og undir hendur þar sem
hún var slegin. Tjörnin var slegin ár­
lega og þótti ferginið afbragðs fóður ef
það verkaðist vel. Það voru bara
mjólkurkýrnar sem fengu það. Neðan
við tjörnina tók við belti af kílum þar
sem óx stórvaxin tjarnarstör eða
„blástör“ eins og hún var almennt
köll uð. Störin var slegin í vatnsborðinu
með „rakstrarkonu“ í múga „úr og í“
og varð af heyinu þykkur múgur. Þess­
ir múgar voru oft dregnir á land með
hesti. Vaðið var með langan kaðal og
„dráttarspýtuna“ aftur fyrir múginn
og hesturinn teymdur beint áfram en
sá sem úti í kílnum var, sá um að ekk­
ert færi úrskeiðis. Síðan var þessu heyi
ekið fram á Vatnabakkana til þerris. Á
milli þessara kíla var mjög góð torf­
rista og víða hægt að rista 2­3 torfur
niður.
Neðan við kílabeltið tók við allbreitt
mýrlendi, sem stundum var nýtt til
slægna. Þá tóku við bakkar Héraðs­
vatna, eða kvíslar sem í daglegu tali
nefndist Rípurkvísl, og rann fyrir
Hamarslandi frá vestsuðvestri til aust­
norðausturs niður á móts við Land­
hólm ann, sem var aðal engjaland
Hamars. Smálæna sem nefndist „Sand­
ur“ skildi Hólmann frá Vatnabökkun­
um. Austan Landhólmans sameinaðist
Rípurkvíslin við aðalkvísl Vatnanna
sem fellur austan Rípureyjar. Þessi
„Rípurey“ var í raun norðurendi á
geys i stórri eyju sem tilheyrði Eyhild­
arholti sunnantil, en norðurendinn
Ríp, enda þótt hún lægi öll fyrir Ketu­
og Hamarslandi. Á þessum árum féllu
öll eystri Héraðsvötn í djúpum stokk
austan við Landhólmann, en austan
þeirra átti Hamar þrjá hólma sem
nefnd ust: Austurhólmi, sem var þeirra
syðstur og stærstur (og fjærstur). Þá
kom Miðhólmi og á milli þeirra smá
læna sem þá var þurr nema í flóðum.
Nyrstur og minnstur var Hrúthólmi.
Smástokkur var á milli þeirra á þess­
um árum. Í þessa hólma rerum við á
pramma þegar þeir voru heyjaðir og
var stundum sumt af heyinu ferjað
þannig yfir í Landhólmann, en annars
sett saman og ekið heim þegar komið
var akfæri. Þarna var líka afbragðsbeit
fyrir hrossin að vetrinum. Voru þau