Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.1997, Blaðsíða 32

að skyggnast dálítið um í Englandi, átta sig á stemn-
ingunni þar og þeim miklu vinsældum sem hún hafði
áunnið sér. Það er nánast kapítuli út aí' fyrir sig.
Frá þeim degi er Florence lagði upp í för sína
hafði hún verið lifandi goðsögn og orðstír hennar
jókst eftir því sem nánari fregnir bárust af starfinu í
Skutari. Þegar spurðist að hún væri veik og henni
vart hugað líf greiji fólk örvænting. „Þjóðin heldur
niðri í sér andanum“, stóð í blöðunum. Þegar fréttist
að hún væri úr hættu létti fólki svo að það grét á
almannafæri! Okunnugt fólk kallaði hvert til annars
á götum úti: „Hún nær heilsu! Þetta er að lagast!“
Eg varð snortin af að almenningur hafði liugsað
til mín af þvílíkri vinsemd.
Florence var þjóðhetja og kunn í hverjum krók og
kiina á Stóra-Bretlandi. Hermennirnir höfðu skrifað
heim og sagt frá henni og sjálf hafði hún sent urmul
af kveðjum frá þeim sjúkum og deyjandi til fjöl-
skyldnanna heima. Líklega eru ekki aðrar minningar
frá Krímstríðinu áhrifameiri en einmitt hréfin sem
fóru á milli hennar og aðstandenda hermannanna.
„Ekkert veitir mér meiri huggun í sorginni en að
vita að þér hafið sjálfar setið hjá honum þegar hann
skildi við svona fjarri fósturjörðinni,“ skrifar móðir.
„Er yður ljóst hversu ensku hermennirnir dá yður og
elska?“ spyr önnur. „Ég fæ aldrei full])akkað yður að
þér sýnduð bróður mínum alúð og vinsemd, skrif-
uðuð okkur og létu vita um hann,“ skrifar ein systir.
I einu af bréfunum sem Florence skrifaði stend-
ur:
„I fyrsta skipti sem ég sá son yðar var ég á göngu
minni um sjúkrasalina í Balaklava. Hann hafði
komið inn um morguninn og hafði meðvitund allan
tímann. Iiárri og skœrri röddu baðst hann fyrir,
líkast predikun sagði hjúkrunarkonan sem gerði
honum til góða. Hann mœtti dauða sínum með full-
kominni ró og þegar hann mátti ekki lengur mœla
þrýsti hann hönd mína. Nœstu nótt lést hann og var
lagður til hinstu hvílu í kirkjugarðinum hérna við
hlið einnar af mínum eigin hjúkrunarkonum. Ef þér
óskið að lúta setja legstem ú gröf hans vinsamlegast
látið mig þá vita nánar og ég skal koma því í kring
fyrir yður. Með dýpstu samúð, yðar einlœg ...“
Konurnar heima spurðu eftir eiginmönnum, feðr-
um, bræðrum og sonum. Voru þeir á lífi? „Til að þér
getið vitað við hvern ég á,“ skrifaði ein móðir, „get ég
sagt yður að hann er hávaxinn, ljós yfirlitum,
aðlaðandi ungur júltur.“
Eina sem ég gat svarað: „Dáinn í sjúkrahúsinu,
rólegur og ceðrulaus.“
Ein skrifar: „Viltu hara segja lionum að börnin
séu þæg og góð.“ Ung stúlka sendir þessa litlu kveðju:
„Ef hann er á lífi, nefnið aðeins nafnið mitt, Lillý.“
Eg vona að mér hafi auðnast að koma því til skila.
*
Florence var nú í raun og veru ekkert að vanbún-
aði að fara heim og fjölskylda hennar sárbændi hana
um að koma eins fljótt og unnt væri.
En ég vildi ekki fara fyrr en seinasti maður vœri
farinn frá Skutari. Eg vildi deila kjörum með her-
mönnunum uns yfirlyki. Ef ég hefði farið, þó ekki
vœri nema degi á undan þeim, fyndist mér ég vera
liðhlaupi.
Hjúkrunarkonurnar fóru lieiin í smáhójium.
Sumar með hina undarlegustu minjagripi! Ein
var með blótidauk af sléttunum hjá Balaklava og
Jane Evans, sem reyndar átti landskika heima,
hafði meðferðis nautkálf sem henni hafði sjálfri tek-
ist að ala upp. Bœði hún og kálfurinn fengu frítt far
heim!
Þær voru allar með meðmæli frá Florence svo
auðveldara yrði fyrir þær, þegar heim kæmi, að fá
heiðvirð störf. Hún var óspör á lofið. Uinhyggjan
fyrir hverri einstakri þeirra var mikilsverð.
Engin þeirra verðskuldaði tómlæti eða útskúfun.
Þœr höfðu allar staðið í stöðu sinni meðan þörf
krafði og ekki gefist upp.
Þær tóku líka heim með sér fyrir Florence það
sem lnin kallaði „herfang“ sitt. Hund frá Krím, kött
frá Skutari, lítinn einfættan skijisdreng og ungan
foreldralausan rússneskan dreng. Hann var settur í
skóla í Englandi þar sem kristindómskennarinn
sjiurði hann eitt sinn: „Hvert kemstu ef þú iðkar
háttprýði og góða siðu?“ „Til ungfrú Nightingale,“
var svarið.
*
Þegar kunnugt varð heima í Englandi að Florence
hyggðist verða síðasti maður frá horði í Skutari varð
hrifning l'ólks nær takmarkalaus.
Hún var þegar orðin þjóðhetja, vegsömuð í
blaðaskrifum og á allra vörum. Ræður voru fhittar
Florence til heiðurs í hreska þinginu og háskólarnir
liétu verðlaunum fyrir ritgerðir um hana og störf
hennar; tónskáld tileinkuðu henni heiðursmarsa,
valsa og hallöður. Gifsstyttur af „Konunni með lamjj-
ann“ og teikningar af Florence voru seldar í hundr-
uðum þúsunda að ekki sé talað um alla ritlingana og
kveðskajiinn. Björgunarskútur og veðhlaujiahestar,
götur og torg voru nefnd eftir henni og annað hvort
stúlkuharn sem sá dagsins ljós var skírt Florence.
Þess varð ekki langt að híða að hún fengi sinn sess á
vaxmyndasafni Madaine Tussaud í Lundúnahorg.
En hrifningin náði hámarki þegar þær fréttir
hárust að hún ætlaði að standa við hlið skjólstæðinga
sinna til síðasta hermanns! Fólkið var einhuga um
safna fé til að færa henni heiðursgjöf í nafni þjóðar-
innar. Sidney Herbert og Richard Milnes, einkavinur
Florence og henni ávallt mjög kær, skipuðu nefnd í
málið og boðað var til ojiins fundar í Lundúnum.
Fundarsóknin fór fram úr ýtrustu væntingum og
sprengdi af sér öll samkomuhús.
Fanny skrifaði dóttur sinni: „Þetta kvöld liefur
verið mér, móður þinni, það stórbrotnasta sem ég hef
lifað. Það er orðið mjög áliðið, harnið mitt, en ég get
ekki gengið til hvílu án þess fyrst að segja þér hversu
280
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 5.TBL. 73. ÁRG. 1997