Ráðunautafundur - 15.02.1988, Blaðsíða 77

-67-
Áhrif þeirrar fækkunar sauðfjár sem orðið hefur eru nú þegar
oróin mikil, en eiga væntanlega eftir að verða enn meiri. Fé í
mörgum afréttarlöndum, einkum á Suðurlandi, hefur t.d. fækkað það
mikið að vafamál er hvort áframhaldandi nýting þeirra sé
réttlætanleg. Það kæmi mér ekki á óvart að fjárhagslegur
grundvöllur fyrir nýtingu sumra þeirra séu þegar brostinn. Vegna
samgangs milli aðliggjandi afrétta þurfa þó sveitarstjórnir að
hafa samráð um slíkt sín á milli. Samhliða öðrum
gróðurverndaraðgerðum á hálendinu þarf að tryggja að gróðurvinjar
hálendisins biði ekki skaöa af beit ferðahesta en beitarálag af
þeirra völdum fer vaxandi.
Kröfur um takmörkun á lausagöngu búfjár og aukna ábyrgð á
fénaði virðast einnig fara vaxandi. Slíkur þrýstingur kemur frá
þéttbýlisbúum, og einnig frá bændunum sjálfum. í starfi okkar
verðiim við varir við vaxandi óánægju vegna ágangs búfjár frá
öðrum bæjum ekki síst hrossum. Mönnum verður að lærast að búa á
sínu eigin landi en ekki annarra og jafnframt að nýta ekki meira
en þeim ber úr sameiginlegum auðlindum. Lausaganga hrossa er nú
bönnuð í mörgum sveitum og er það jákvætt, þó sums staðar gangi
illa að framfylgja þvi banni til fullnustu. Á hinn bóginn höfum
við vaxandi áhyggjur af ofbeit af völdum hrossa á láglendi eins
og t.d. í Skagafirði. Það kemur óorði á bændastéttina að sjá
rótnöguð beitarhólf meðfram þjóðvegum sem annars staðar.
Skerðing á framleiðslurétti sauðfjárafurða skapa ný viðhorf
til bættrar landnýtingar. Þessar breyttu aðstæður tákna í raun að
bændur verða að ná sem mestum arði út úr þeim fullvirðisrétti sem
þeir hafa.Bætt skipulag beitarinnar með hliðsjón af arðsemi mun
leiða til bættrar landnýtingar. Með rafgirðingum er nú mun
auðveldara að stjórna beit en áður var, en ljóst er að tekjur
sauðfjárbóndans eru mjög háðar því hvernig til tekst meö
sumarbeitina
Þau nýju viðhorf sem hafa skapast í sauðfjárræktinni vegna
framleiðsluskerðingar og krafna um aukna gróðurvernd kalla á
stóreflda fræðslu og ráðgjöf á sviði
landnýtingar. Beitarrannsóknir af ýmsu tagi þarf að efla og auka,
ekki hvað síst með nytjar af láglendinu í huga.