Saga - 2004, Blaðsíða 17

A R N Þ Ó R G U N N A R S S O N
Reykjavíkurflugvöllur
Íslensk-bresk bygging á umdeildum stað
Á fjórða áratug 20. aldar beittu forystumenn íslenskra flugmála sér fyrir
gerð flugvallar í Vatnsmýri eða sunnan hennar og átti völlurinn jafnvel að
geta tekið á móti millilandaflugvélum. Á sama tíma komu fram aðrar hug-
myndir um nýtingu svæðisins og jafnframt voru fleiri staðir í nágrenni bæj-
arins kannaðir með flugvallargerð í huga. Áður en endanleg ákvörðun var
tekin um flugvallarstæði hóf breski herinn að byggja flugvöll sunnan
Vatnsmýrar. Í greininni er þessi saga rakin. Fram kemur að áhrif Íslendinga
á tilurð og gerð Reykjavíkurflugvallar voru umtalsverð. Jafnframt er fjallað
um hvað réð því að flugvallargerð hersins varð mun umfangsmeiri en til
stóð í upphafi, hvaða afleiðingar það hafði í för með sér fyrir nærliggjandi
byggð og hvernig það snerti aðrar hugmyndir um nýtingu svæðisins.*
Á árunum milli stríða var Vatnsmýri helsti lendingarstaður land-
flugvéla í Reykjavík. Áður en greint verður frá lendingarbótum og
flugvallargerð í mýrinni og sunnan hennar er rétt að huga að stað-
háttum. Mannvirkjagerð og umrót af ýmsu tagi veldur því að
nokkrum erfiðleikum er bundið að skilgreina takmörk Vatnsmýrar
eins og þau voru á þessum tíma en í grófum dráttum má segja að
hún hafi náð frá suðurenda Tjarnarinnar og rótum Skólavörðuholts
að Öskjuhlíð og allbreiðum mel sem lá frá hlíðinni vestur að Gríms-
staðaholti og Melum. (Miðja núverandi N/S-flugbrautar Reykja-
víkurflugvallar liggur þvert yfir melinn en NV/SA-brautin liggur á
honum að miklu leyti.) Sunnan hryggjar, austur undir Öskjuhlíð,
var svokölluð Seljamýri (einnig nefnd Skildinganesmýri).
Samkvæmt þessu náði Vatnsmýri yfir u.þ.b. 100 hektara svæði og
Saga XLII:2 (2004), bls. 17–62.
* Kærar þakkir fyrir ómetanlega aðstoð fá Erla Hulda Halldórsdóttir sagnfræð-
ingur, Guðjón Friðriksson sagnfræðingur, Jón Torfason skjalavörður, Skúli Sig-
urðsson vísindasagnfræðingur og sérfræðingar á Skipulagsstofnun, þeir Sig-
urður Thoroddsen og Unnsteinn Gíslason.
G R E I N A R
Saga haust 2004 - NOTA 30.11.2004 11:32 Page 17