Saga - 2004, Blaðsíða 119

Brändströms, sem í aðalatriðum er sú að mikið vinnuálag hafi gert
konum ókleift að hafa börn á brjósti.“68 Þetta er ekki rétt. Umrædd-
ir þrír höfundar líta allir svo á að margháttaðar ástæður liggi að
baki veikrar brjóstagjafarhefðar, engin ein nægi til þess að skýra
hvers vegna konur höfðu börn sín ekki á brjósti. Reyndar gera
hvorki Loftur né Brändström mikið úr áhrifum vinnu kvenna á
brjóstagjöf en benda báðir á að samtímamenn hafi flestir litið svo á
að vinnuálag kvenna hafi verið meginástæða þess að börn voru
ekki höfð á brjósti. Í ritum sínum tekur Loftur ekki mjög skýra af-
stöðu til þessarar útbreiddu skoðunar samtímamanna. Brändström
hafnar skýringum þeirra aftur á móti nánast alfarið og deilir á aðra
fræðimenn fyrir að hafa gagnrýnislaust gert skoðun samtíma-
manna á 18. og 19. öld að sinni.69 Hér beinir hann spjótum sínum
einkum að Ullu-Britt Lithell sem hefur litið svo á að vinna kvenna
sé ein meginskýringin á veikri brjóstagjafarhefð og miklum ung-
barnadauða í héruðum við austan- og norðanvert Eystrasalt (í Finn-
landi og Norður-Svíþjóð).70 Í rannsóknum sínum á ungbarnadauða
í Nedertorneå og Jokkmokk í Norður-Svíþjóð bendir Brändström á
að samhliða vaxandi brjóstagjöf um miðbik 19. aldar hafi vinnuálag
kvenna aukist; meginskýringin á veikri brjóstagjafarhefð sé því af
menningarlegum toga.71
Trúlega er undirrituð sú ofangreindra þriggja höfunda sem ger-
ir mest úr áhrifum vinnu á möguleika kvenna á að gefa brjóst en
fullyrðing Jóns Ólafs þess efnis að ég telji að „mikið vinnuálag hafi
gert konum ókleift að hafa börn á brjósti“ á ekki við rök að styðjast.
Í bókinni segi ég orðrétt:
Women’s work per se in a traditional rural society does not
necessarily hamper mothers from putting their newborns to
the breast and the combination of work and breastfeeding in a
household based economy was almost certainly a common
rule.72
L J Ó S M Æ Ð U R, B R J Ó S TA M J Ó L K O G H R E I N L Æ T I 119
68 Jón Ólafur Ísberg, [Ritdómur um Saving the Child], bls. 216.
69 Anders Brändström, „The Impact of Female Labour Conditions on Infant
Mortality: A Case Study of the Parishes of Nedertorneå and Jokkmokk,
1800–96“, Social History of Medicine 1:3 (1988), bls. 329–358.
70 Ulla-Britt Lithell, Breast-Feeding and Reproduction. — Sama, „Childcare“, bls.
91–108.
71 Anders Brändström, „The Impact of Female Labour Conditions on Infant
Mortality“.
72 Ólöf Garðarsdóttir, Saving the Child, bls. 77.
Saga haust 2004 - NOTA 30.11.2004 11:33 Page 119