Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.2018, Qupperneq 19

Helgarblað 19. janúar 2018 fréttir 19
hafi allt farið lóðrétt niður. „Þetta
var hræðilegur tími. Við hefðum
óskað þess að hún hefði fengið
að vera áfram á Landspítalanum
hefðum við vitað þetta. Það fór
vel um hana þar og það var kom-
ið fram við hana af virðingu. En
þarna, ég myndi ekki láta nokkra
manneskju í svona aðstæður,“
segja þær og bæta við að þær hafi
íhugað að taka mynd af móður
sinni en ekki haft það í sér. „Það
er meira en að segja það að taka
mynd af manneskju sem þér þyk-
ir vænt um í svona aðstæðum.“
Þær systur segja að til að gæta allr-
ar sanngirni þá hafi hlutirnir virst
vera í lagi hjá þeim sjúklingum
sem voru í lagi, ef svo má segja,
það er, þeir sem gátu látið vita af
sér og beðið um aðstoð. Elsa hafi
verið orðin það lasin að hún gat
það ekki.
„Hún gat ekkert af þessu og var
þar af leiðandi bara afgangsstærð.
Látum vera að þetta hafi gerst í
eitt skipti, en ítrekað?“ segja þær
og bæta við að í nokkur skipti hafi
aðstandendur komið að Elsu þar
sem hún hékk fram úr hjólastóln-
um sínum eftir að hafa borðað
kvöldmat. Að loknum mat hafi fólk
verið tekið frá borðinu og sett út á
mitt gólf. „Þeir hafa ætlast til þess
að hún myndi rúlla sér sjálf frá
borðinu en hún var aldeilis ekki
fær um það á þessum tímapunkti.“
Hefðu viljað afsökunarbeiðni
Þær segja að það sé eitt að missa
ættingja, Elsa hafi lifað góðu lífi í
82 ár, eignast mörg börn, verið far-
sæl á sínum starfsferli og í einka-
lífinu og aðstandendur geti ver-
ið þakklátir fyrir það. „En það er
ömur legt að þurfa að horfa upp
á einhvern í svona niðurlægingu
sína síðustu daga. Við hefðum vilj-
að fá formlega afsökunarbeiðni,
frá Landlækni eða sjúkrahúsinu,
og þá hefðum við orðið sáttari.
Bara að þeir passi upp á að þetta
gerist ekki aftur og skoði hvern-
ig vinnubrögðum er háttað. Við
hefðum orðið sáttari við það,“
segja þær en á því ári sem liðið er
síðan hefur engin afsökunarbeiðni
borist. „Landlæknisembættið hef-
ur beðið um svör frá Vífilsstöð-
um eða Landspítalanum en engin
svör hafa borist. Málið er sagt í
athugun og svo framvegis.“
Elsa lést þann 24. febrúar 2017
eftir að hafa fengið lungnabólgu.
Hún hefði orðið 83 ára í maí það
ár. Dæturnar gagnrýna það einnig
að aðstandendur hafi ekkert feng-
ið að vita um hvað væri verið að
gera til að gera líf Elsu bærilegra
síðustu vikurnar, til dæmis hvað
varðar lyfjagjöf. „Hún var hálf-
blind, búin að vera á morfíni allan
tímann á Vífilsstöðum, plástrum
og sprautum og við höfðum ekki
hugmynd um það,“ segja þær.
„Þegar við spurðum þá fengum
við ekkert að vita, við vorum nán-
ustu aðstandendur. Við vorum
þau einu sem hún þekkti. Hún
gat ekki tjáð sig um neitt,“ segja
þær. „Við höfðum beðið ítrekað
um fjölskyldufund bæði munn-
lega og í tölvupósti til yfirhjúkr-
unarfræðings á Vífilsstöðum til
þess að fara yfir ástand mála með
móður okkar. Við töluðum fyrir
daufum eyrum, fjölskyldufundur
var þó daginn sem hún dó. Á
þeim fundi sagði læknir okk-
ur að það hefði aldrei staðið til
að hún færi á hjúkrunarheimili,
hún myndi deyja á Vífilsstöðum
þar sem, samkvæmt mati lækn-
is á Landspítala, hún ætti ekki
langt eftir. Til hvers var þá verið að
láta okkur velja hjúkrunarheim-
ili og ræða að hún myndi verða
í nokkrar vikur á Vífilsstöðum?
Hvers vegna var hún þá ekki tæk á
líknardeild Landspítala?
Þeim dætrum finnst sárt að
hafa þurft að horfa upp á þennan
aðbúnað. „Það hvernig var hugs-
að um hana, að hún fengi ekki að
lifa þessa síðustu daga þannig að
lágmarksþörfum væri sinnt. Ef þú
færir með hundinn þinn á hunda-
hótel og færir til útlanda, kæmir
aftur og sæir hann svona vanhirt-
an og skítugan þá yrðirðu fúll. Og
þetta var manneskja,“ segja þær,
en segjast ekki hafa orðið þess
áskynja að undirmönnun væri
um að kenna. „Við vonum hrein-
lega að þetta hafi verið óheppni
eða tilviljun. Við viljum ekki vera
með það á bakinu að maður hafi
ekki lagt sitt af mörkum til að
þetta breyttist og fleiri lentu ekki
í svipuðum aðstæðum, þetta veki
fólk til umhugsunar, sérstaklega
þá sem skipuleggja starf á svona
stofnunum að það sé fylgst með
því og þessir hlutir séu í lagi. Við
gerðum okkur grein fyrir því að
hún væri veik, hún myndi deyja
en það er vont að kveðja hana og
horfa upp á þetta. Manni finnst
að fólk hljóti að eiga rétt á því að
halda þolanlegri reisn þegar það
liggur fyrir dauðanum. Það verður
að tryggja að fólk sem komið er á
þennan stað í lífinu njóti þokka-
legrar umönnunar og fái að kveðja
með reisn. Það er einnig svo óskap-
lega mikilvægt að síðustu minn-
ingar aðstandenda séu ekki litaðar
af reiði og vanmætti varðandi síð-
ustu stundir ástvina þeirra,“ segja
dæturnar að lokum. n
Brot úr dagBókum
Börn Elsu héldu úti dagbók um veikindi hennar, allt frá því að hún fór á Vífilsstaði
þann 31. janúar 2017. Hér að neðan birtist brot úr þessum dagbókum en í þeim
má meðal annars lesa um upplifun þeirra af Vífilsstöðum.
31. janúar 2017
Þá er komið að því. Mamma fer á Vífilsstaði í dag um kl. 13:00 – við dæturnar ætlum að fara með henni þangað. Ein í bílinn með henni og hinar að ganga frá dótinu hennar og koma því á nýja staðinn.
1. febrúar 2017
Þá er mamma komin á Vífilsstaði á fyrstu hæðina í sérbýli, henni leist ágætlega á staðinn, var vel vakandi þegar hún kom þangað. Fór fram að fá sér kaffi fljótlega eftir komu og lenti þar í afmælisveislu. Vistmenn eru með sitt fasta sæti í matsalnum og er merkt þeim með nafni, einnig herbergin og var búið að merkja stofuna með nafninu hennar. Mamma var ansi þreytt eftir þeytinginn og þegar dæturnar komu aftur seinni partinn þá svaf hún bara, við vorum að kaupa á hana þægileg föt, buxur, peysur, boli og blússur.
1. febrúar 2017
Við fórum sem sagt með mömmu á Vífilsstaði í gær. Húsnæðið ósköp þreytt en ef það fer vel um hana þá skiptir það nú ekki máli […] Kom til hennar kl. 15:15 í dag. Þegar ég kom inn í herbergið hennar var hún á fjórum fótum í rúminu að reyna að komast út úr rúminu. Grindurnar voru uppi svo hún komst ekkert. Ég fór að henni og heilsaði henni og hún strax æ... Hrönn hjálpaðu mér! Hjálpaðu mér... Ég sagði við hana: Ertu að leita að einhverju mamma mín? Nei, ég þarf svo að komast á klósettið sagði hún. Ég dreif mig í að setja grindina niður og hjálpaði henni fram úr og í hjólastólinn eins fljótt og ég gat því hún þurfti virkilega að komast á klósettið. Þegar ég kom fram á ganginn voru tvær starfskonur að spjalla innar á ganginum. Þær kölluðu til mín... hún þarf ekki á klósettið! Hún er nýbúin. Ég sagði: Ef hún vill fara á klósettið, fær hún að fara á klósettið!!! Þær voru nánast móðgaðar! Ég spurði svo þriðju konuna sem var þarna um leið: á hún að nota þetta klósett? Hún svaraði nánast með skætingi: hva er þetta ekki klósett? Jæja... ég hjálpaði mömmu með klósettið og maður minn... hún þurfti sko að pissa! Var alveg í spreng og pissaði helling! Ég var ekkert ægilega glöð yfir starfsfólkinu þarna.
6. febrúar 2017
Fór til mömmu í gær, þá var hún að borða. Kláraði allan matinn en vildi ekki súpuna. Var nokkuð vel vakandi þegar ég kom, en svaraði mér ekki vel.
21. febrúar 2017
Ég fór til mömmu um 15:30, sat hjá henni við rúmið hennar. Hún var vel vakandi en mér finnst ferlegt hvað hún á erfitt. Hún hélt fast í báðar hendurnar á mér, vildi svo mikið tala við mig en getan er lítil […]
Mér blöskrar óhreinindin. Hún er búin að vera í sömu buxunum, sem ég benti starfsfólki á um helgina að væru skítugar, í marga daga, blússubolurinn er einnig haugskítugur. Tennurnar eru afar, afar skítugar! Mér finnst þetta ekki hægt. Ég var eiginlega eins og oft áður miður mín eftir þessa heimsókn margra hluta vegna. Það var komin kona inn á herbergið til viðbótar, mömmu er svo sem sama um það en þetta er þó eins manns herbergi! Kannski gleymist hún örlítið minna?? Ég fór heim og hringdi á Vífilsstaði – hugsaði að kannski fær maður meiri athygli þannig en að ræða við starfsfólkið á göngunum, ekki mikið að hlusta! Ég sem sagt hringdi og sagði að mér fyndist ferlegt hvernig útgangur-inn væri, lágmark að skipta um föt á nokkurra daga fresti!!! Afar óhrein þar að auki og svo tennurnar! Hún sagði að það yrði gengið í málið. Ég borðaði og ákvað svo að fara aftur á Vífilstaði. Þá voru liðnir tveir tímar síðan ég var þar. Mamma sat alein og sér í matsalnum, búin að borða […] Ath.!! Það var ekki búið að hjálpa henni í önnur föt eða hreinsa eða annað!! Ég hjálpaði henni að skipta um treyju og við Arna báðum um að hún fengi hjálp við að skipta um buxur og það. Það var gert en bara bara eftir að Arna nánast hvæsti að stúlku sem sagðist nú vera búin að hjálpa henni! Halló! Manneskjan var í hryllilega óhreinum buxum, vægast sagt margbúið að missa í þær. Er það í lagi að maður þurfi að ham-ast í starfsfólki á svona stöðum til þess að fólkið fái lágmarks umönnun, nú er bara verið að tala um þrifnað, maður minnist ekki á eitthvað sem heitir umhyggja eða umönnun á félagslegu eða umhyggjunótunum! Það er ekki á dagskrá. Það virðist þó vera nóg af starfsfólki.
„Manni
finnst að
fólk hljóti að eiga
rétt á því að halda
þolanlegri reisn
þegar það liggur
fyrir dauðanum
Vífilsstaðir Um er að ræða öldrunardeild
fyrir 42 sjúklinga.
www.bjarmaland.is sími 770 50 60
bjarmaland@bjarmaland.is
Einnig: Rúmenía, Georgía & Azerbædsjan ofl.
PÁSKAR Á INDLANDI
24. mars – 6. apríl I 13 nætur
VERÐ
359 000
kr.
Delhi - Agra - Jaipur og 6 dagar á ströndum GOA
9.- 19. ágúst I 10 nætur
SIGLING KEISARALEIÐIN
VERÐ
307 000
kr.
Pétursborg - Moskva
VERÐ frá
276 000
kr.
FÓTBOLTAHÁTÍÐ Í RÚSSLANDI
15.- 23. júní I 8 nætur
Bjarmaland ferðaskrifstofa