Morgunblaðið - 23.03.2018, Qupperneq 45

UMRÆÐAN 45
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
Dalvegi 10-14 • 201 Kópavogi • 595 0570 • Parki.is
Plankaparket
í miklu úrvali
Burstað, lakkað, olíuborið, hand-
heflað, reykt, fasað, hvíttað...
hvernig vilt þú hafa þitt parket?
Bjóðum aðeins það besta fyrir þig!
Til er tvenns konar
þekking. Almenn þekk-
ing og sérhæfð. Almenn
þekking gagnast lítt við
að ná ákveðnu mark-
miði eða takmarki,
sama hversu mikil eða
fjölbreytileg hún er.
Almenn þekking
gagnast ekki til að ná
settu marki nema að
hún sé skipulögð og
henni beint með skynsemi að
ákveðnu takmarki með vandaðri
áætlanagerð.
Mikið skortir á að fyrir hendi sé
skilningur á þessari staðreynd. Okk-
ur hefur verið innrætt að „þekking sé
afl“. Þekking er nefnilega ekki afl, að-
eins mögulegt afl. Verður aðeins afl,
þegar henni er beint meðmarkvisst
að ákveðnu takmarki.
Í menntaskólum landsins öðlast
nemendur almenna menntun. Er
þeim kennt að skipuleggja þá mennt-
un?
Hversu hátt hlutfall mennta-
skólanema, í hverjum áragangi, hefur
framtíðarsýn, sem nær lengra en að
stúdentsprófi? Hve margir ljúka
námi á tilskildum tíma? Hversu hátt
hlutfall nýstúdenta hefur sett sér
skýr framtíðarmarkmið?
Hversu margir skipta úr einni
deild í aðra eftir að háskólanám er
hafið? Hvers vegna? Hver er jaðar-
kostnaður samfélagsins vegna þess
að nemendur eiga erfitt með að vita
hvað þeir vilja?
Þarf ekki nýja nálgun og aðferðir í
kennslunni fyrr í ferlinu? Er hægt að
endurskipuleggja menntaskólanám
með því að lengja skólaárið með verk-
legu ívafi, beinni atvinnuþáttöku, án
þess að gæði menntunarinnar séu
skert? Hver yrðu áhrif þess? Sparn-
aður, hagræðing eða betri fjárfesting
þar eð nemendur kæmust fyrr út á
vinnumarkað framtíðarinnar eða til
frekara náms? Vantar aukna grein-
ingu á getu og hæfileikum þeirra sem
hefja menntaskólanám?
Þekking hefur ekkert gildi nema
hægt sé að fá eitthvað út úr henni til
að ná verðugu takmarki. Þetta er
eina ástæðan fyrir því
hve lítils mennta-
skólagráða er metin.
Hún nær til svo bland-
aðrar þekkingar.
Margir telja að þeir,
sem fari á mis við skóla-
vist, séu ómenntaðir.
Þeir sem þannig hugsa
skilja ekki raunveru-
lega merkingu orðsins
„menntun“. Sagan
geymir ótal mörg dæmi
um einstaklinga, sem
náð hafa miklum ár-
angri og háleitum markmiðum án
þess að hafa langa skólavist eða
nokkra að baki. Enska orðið „educa-
tion“ er dregið af latneska orðinu
educo, sem þýðir „að leiða fram“ eða
„að þróa innan frá“.
Menntaður maður er ekki endilega
sá, sem býr yfir gnótt almennrar eða
sérhæfðrar þekkingar. Menntaður
maður er sá, sem hefur þróað hugsun
sína þannig, að hann getur öðlast allt,
sem hann óskar sér eða hliðstæðu
þess, án þess að ganga á rétt annara.
Til þess þarf hann að vita hvað hann
vill, að hvaða marki hann vill stefna
og ná.
Sérhver maður telst menntaður,
sem veit hvar afla skal þekkingar,
þegar hann þarfnast hennar og veit
hvernig skipuleggja skal þá þekkingu
með hjálp nákvæmra framkvæmda-
áætlana og kemur sér upp „ráð-
gjafateymi“, sem samanstendur af
einstaklingum, sem hver og einn búa
að sérhæfðri þekkingu, sem viðkom-
andi þarf á að halda til að honum sé
kleift að ná endanlegu markmiði sínu.
Það er ekki nauðsynlegt að búa
sjálfur að allri þessari þekkingu í eig-
in huga.
Það er hins vegar nauðsynlegt
hverjum og einum að afla sér sér-
hæfðrar þekkingar á því sviði sem
hann hyggst hasla sér völl á og nýta
hana í þágu markmiðs síns. Skorti á
hæfileika eða löngun til að afla slíkrar
sérhæfingar er hægt að bæta úr þeim
veikleika með aðstoð einstaklinga úr
„ráðgjafateyminu“.
Sá sem getur skipulagt og stjórnað
„teymi“ manna, sem hafa til að bera
þekkingu, sem gagnast markmiði
hans, er jafnmikill menntamaður og
hver og einn í þeim hópi.
Er hugsanlegt að aukin áhersla á
starfsþjálfun eða starfskynningu sé
rétta leiðin til aukinnar „framleiðni“
skólanna? Auðveldar það nemendum
„að finna sér farveg til framtíðar“?
Gæti hugsast að meiri og markviss-
ari tenging menntaskólanna við at-
vinnulífið, þar sem hluti námsins allt
frá og með öðru ári í menntaskóla fæl-
ist í beinni atvinnuþáttöku (td. að hluta
í sumarleyfum), gæti leitt til þess að
mun hærra hlutfall nemenda en nú er
öðlaðist fyrr sína framtíðarsýn? Hvert
þeir vilja stefna í lífi sínu? Mætti hugs-
anlega biðja þá að velja sér framtíð-
arvettvang áður en að stúdentsprófi
kæmi eftir þessa fengnu reynslu af
þátttöku í atvinnulífinu?
Menntaskólar og háskólar verða að
horfast í augu við þá staðreynd að í
nánast alla atvinnu er nú krafist sér-
fræðinga. Þeim ber að leiðbeina nem-
endum til framtíðarstarfa við hæfi.
Aðsókn í kennaranám hefur dregist
saman eftir að námið var lengt í 5 ár
og stefnir í óefni. Mætti gera þetta
háskólanám fýsilegra með því að hafa
kennaranemana á fullum launum síð-
ustu tvö árin? Nýta þau ár meira til
beinnar verklegrar þjálfunar? Ef til
vill stytta námið um eitt ár?
Geysilegt fjármagn hefur verið
fest í skólahúsnæði og aðgengi nem-
enda stórbætt frá fyrri tíð. Kostn-
aður við rekstur kerfisins kallar sí-
fellt á aukið fjármagn. Nýting fjárins
verður að batna. Gæði kennslunnar
verða aukast. Framleiðnin verður að
aukast. Menntun okkar ungmenna
verður að batna – bæði bókleg og
verkleg – til að íslenskt samfélag
verði samkeppnisfært við umheiminn
í framtíðinni.
(Greinin er rituð með hliðsjón af hugsun Napo
leon Hill í: „Think & Grow Rich“ útg. 1937)
Eftir Jón Hermann
Karlsson
» Almenn þekking
gagnast lítt við að ná
ákveðnu markmiði eða
takmarki, sama hversu
mikil eða fjölbreytileg
hún er.
Jón Hermann Karlsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Vangaveltur um menntun, al-
menna og sérhæfða þekkingu
Utanríkisráðherra
Sjálfstæðisflokksins
skiptir þjóðum heims í
vina- og óvinaþjóðir.
Þess vegna þarf aldrei
að sanna ásökun á
hendur óvinaþjóð ef
hún er borin fram af
leyniþjónustu vina-
þjóðar. Þetta er ekki
ný regla og því síður
óbrigðul sbr. Írak og Libýu. Því er
ekki úr vegi að spyrja: Hvað þarf ein
þjóð að gera til þess að öðlast þá
upphefð að kallast vinaþjóð Íslands í
munni Guðlaugs Þórs Þórðarsonar
utanríkisráðherra? Bretar gerðu
leynisamning árið 1901 við Dani um
að fá að veiða allt að þremur mílum í
fjörðum og flóum Íslands.Árið 1938
knúðu bresk stjórnvöld íslensku rík-
isstjórnina til að reka Einar M. Ein-
arsson skipherra á Ægi og halda því
leyndu fyrir þingi og þjóð. Málið var
samt upplýst árið 1958 af Bjarna
Benediktssyni, sem þá var ritstjóri
Morgunblaðsins. Árið 1940 gerðu
þeir innrás og hernámu Ísland. Árið
1952 settu þeir lönd-
unar- og viðskiptabann
á Ísland, sem hefði haft
skelfilegar afleiðingar
fyrir þjóðina nema
vegna þess að Rússar
björguðu Íslendingum
og skáru þá úr snöru
Breta. Eftir þetta
sendu Bretar þrívegis
herskip og dráttarbáta í
íslenska lögsögu til að
ráðast á íslensk varð-
skip. Rússar ásamt Afr-
íku og S-Ameríkuríkj-
um studdu Íslendinga dyggilega og
munaði þar mest um stuðning Sov-
étríkjanna þar sem Rússar réðu
mestu. Í bankahruninu lentu Íslend-
ingar í miklum vanda. Rússar buð-
ust til að veita Íslendingum stuðning
en Bretar settu hryðjuverkalög á Ís-
lendinga. Kannski má að einhverju
leyti hafa ofanrituð dæmi til hlið-
sjónar til að skilja skilgreiningu ut-
anríkisráðherrans?
Eftir Sigurð
Þórðarson
Sigurður Þórðarson
»Utanríkisráðherra
Sjálfstæðisflokksins
skiptir þjóðum heims í
vina- og óvinaþjóðir.
Höfundur er fv. stýrimaður hjá Land-
helgisgæslunni.
Kysst á vöndinn?