Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Blaðsíða 61

H i n g u l a s t r ö n d S i n b a ð s
TMM 2015 · 4 61
veruleika lífs og dauða í formi vargfugls að elta bráð. Ljóðið endar skyndilega:
„A stricken rabbit is crying out, / And its cry distracts my thought.“
Undir Ben Bulben
William Butler Yeats bjó í gegnum tíðina lengur í Lundúnum, Dyflinni og
Galway en í Sligo. Fyrir honum var Sligo samt alltaf „heima“. Bent hefur verið
á að Sligo hafi verið hans heimahagar í þrennum skilningi: Bústaður áa hans
í lífi og dauða, fastur punktur og sælureitur í annars rótlausri og dap urri
bernsku, og loks vettvangur þeirra þjóðsagna sem voru honum tengsl við
írskan menningararf.64 Heimahagarnir í þessum þrennum skilningi mótuðu
líf hans og list. Bernskudögunum í Sligo er lýst af listfengi, væntumþykju og
ríku skopskyni í Reveries of Childhood and Youth. Þráin til þeirra litar skáld­
söguna John Sherman og ljóðið The Lake Isle of Innisfree. Sligo þjóðsagna,
álfa og alþýðufólks er sögusvið margra hans fyrstu ljóða og bókarinnar The
Celtic Twilight. Sligo sem bústaður forfeðra hans og sem viðmið í uppgjöri
við eigið líf birtist í mörgum hans seinni ljóða. Sligo sem upphaf og endir lífs
hans og listar birtist í ljóðinu Under Ben Bulben.
Þetta ljóð er eitt af síðustu verkum Yeats. Hann lauk við það í septem­
ber 1838, fjórum mánuðum áður en hann dó. Það birtist í Last Poems sem
út kom eftir andlát hans. Þetta er eins konar erfðaskrá Yeats þar sem hann
leyfir sér loks að brjóta eigin reglu um að predika ekki í ljóði. Hér er vissa í
stað vafa og mótsagna. Yeats segir lesendum hvernig hlutirnir séu og eigi að
vera. Hann segir okkur öll lifa eftir dauðann í gegnum eilífa sál og ættboga.
Hann skilgreinir grundvöll allra lista sem form og mælingar. Hann ráð­
leggur írskum ljóðskáldum á komandi tíð að stunda þjóðlega írska ljóðlist,
yrkja um og fyrir landa sína. Í samhengi þessarar greinar skipta mestu upp­
haf og endir ljóðsins. Það hefst á því að Yeats sér knapa ríða frá Ben Bulben.
Þetta eru álfarnir sem þar búa og streyma úr fjallinu hverja nótt, ægifagrir
og ofurmannlegir, konur og karlar og með fölva eilífðar að yfirbragði. Það
virðast vera þessir knapar sem færa Yeats visku ljóðsins:
Completeness of their passions won;
Now they ride the wintry dawn
Where Ben Bulben sets the scene.
Here’s the gist of what they mean.
Að endingu biður Yeats um að vera grafinn með prestinum langafa sínum í
Drumcliffe, og með lokaorðum ljóðsins leggur hann til sína eigin grafskrift:
Cast a cold eye,
On life, on death.
Horseman, pass by!