Tímarit Máls og menningar - 01.05.2002, Blaðsíða 56

Óli Jón Jónsson
Mannabein
Smásaga
Þegar ég stóð fyrir framan voldugt dyraportið á
húsinu sem merkt var Jurgenstrasse 9 fór mér
að líða hálf einkennilega. Ég varð allt í einu dá-
lítið hissa á sjálfum mér fyrir að vera kominn á
þennan stað. Að maður skyldi hafa látið til leið-
ast eftir öll þessi ár. Samt var ég ákveðinn í að
ganga inn. Ég var meira að segja orðinn ákafur
í að halda áfram. Það var eins og eitthvað tog-
aði í mig. Eins og þessi gömlu bein væru að
kalla mig til fundar við sig á ný.
Ég reyndi að hafa mig allan við til að skilja kon-
una í afgreiðslunni. Hún ruddi út úr sér orðun-
um og benti á meðan eitthvað út í loftið með
vísifingri. Konan sýndi engin svipbrigði þótt hún
væri nánast óðamála. Ég náði ekki smáatriðun-
um en kinkaði kolli um leið og ég gekk af stað
- þriðja hæð, inn ganginn.
Ég tók lyftuna. Þegar ég kom upp á þriðju hæð-
ina las ég á nafnspjöldin á hurðunum. Það tók
ekki langan tíma að finna þá réttu og ég hringdi
þjöllunni. Eftir nokkrar sekúndur stóð hann í
dyrunum. Herra Dresner var miðaldra maður,
hávaxinn og grannur, með hvítt hár og ferkönt-
uð gleraugu. Þegar við tókumst í hendur brosti
hann kurteislega. Hann var með stórt skarð
milli framtannanna.
Við byrjuðum á því að skiptast á nokkrum
kurteislegum orðum - hvort ég hefði verið áður
í Berlín, hvort ég ætlaði að skoða mig um og
þar fram eftir götunum. Svo sneri ég mér að
efninu. Hann stoppaði mig fljótlega með því að
veifa bréfinu, sagðist vera nýbúinn að lesa það
aftur:
- Ja, ja, sagði hann. - lch verstehe.
Ég sagði honum að málið væri persónulegt
og ég væri ekki þarna af fræðilegum áhuga,
eins og ég hafði reyndar útskýrt í bréfinu. Hann
spurði einskis og virtist ekki hafa áhuga á að
vita neitt meira. Mér létti þegar ég sá að það
voru engin formsatriði í veginum.
Hann sagði mér að í kjallara hússins væru
nokkrir skápar með ýmsu dóti sem hefði ekki
eyðilagst í stríðinu. Þar á meðal væru einhverj-
ir munir sem tengdust starfsemi „þeirrar stofn-
unar" sem ég hefði nefnt (bréfinu. Ég veit ekki
hvort þetta var viðkvæmt fyrir honum, en hann
nefndi hana að minnsta kosti ekki á nafn. Þjóð-
verjar af hans kynslóð hafa margir aldrei náð
því að tala opið um þessi mál.
Hann sagði mér að það hefði lítið verið hreyft
við þessu dóti meðan „Die Kommunisten"
voru við völd en eftir sameiningu hefði verið
rætt um hvað ætti að gera við þetta. Nú stæði
til að fara i gegnum skráninguna og koma
þessu í skikkanlegt horf. Síðan þagði hann
smástund. Setti svo skeifu á munninn og sagði
með hægð:
- En yður er velkomið að fara yfir skrárnar og
skoða munina, ef ske kynni að það sem þér
leitið að sé þar einhvers staðar innan um.
Ég byrjaði á því að skoða skrárnar. Þetta voru
stórar og þungar möppur. Ég átti í fyrstu erfitt
með að átta mig á öllum táknunum. En eftir dá-
litla yfirlegu rak ég augun í ýmislegt sem mér
fannst að gæti passað. Ég sá ekki betur en
ýmsir munir og skjöl sem hefðu tilheyrt stofn-
uninni væru geymdir í skápum merktum
KWI 1-8.
Ég stóð upp og sýndi verðinum númerin
sem ég hafði skrifað á miða. Vörðurinn var
maður á mínu reki og var greinilega forvitinn
um það sem ég var að gera. Ég sá það á því
hvernig hann gjóaði augunum í áttina til mín
öðru hverju meðan ég sat og blaðaði í skránni.
Hann gerði það mjög laumulega og hélt örugg-
lega að ég tæki ekki eftir því. Það var líklega
ekki algengt að hingað kæmu útlendingar og
væru að bardúsa eitthvað í kringum allt þetta
drasl.
Skáparnir voru stórir og með þungum renni-
hurðum úr stáli. Við opnuðum fimm þeirra.
Vörðurinn stóð við dyrnar meðan ég fór inn. Ég
gramsaði eins og ég þorði. Hér var alls konar
dót, fleiri metrar af möppum og lausum blöð-
um, bækur, Ijósmyndir, krukkur, og kassar af
ýmsum stærðum og gerðum, bæði úr timbri og
pappa. Á hverjum kassa var texti sem sagði til
um innihaldið. Ég þóttist viss um að það var
enginn af þeim. En þegar við opnuðum sjötta
skápinn, sem var merktur KWI-6, fann ég á
mér að eitthvað myndi gerast.
Á gólfinu voru nokkrir kassar úr timbri (
mannhæðarháum stafla. Ég mundi ekki hvað