Tímarit Máls og menningar - 01.05.2002, Blaðsíða 12

Hugmyndir um sérstakt ríki Palestínumanna
koma fram eftir afhroð arabaríkjanna í sex
daga stríðinu árið 1967. Forystumenn PLO,
með Yasser Arafat í broddi fylkingar, kröfð-
ust þess að Palestínumenn tækju málin í
eigín hendur.
ísraelsmenn réðust inn í landið og flæmdu
PLO út 1982. Þar var að verki
varnarmálaráðherrann Sharon, sem átti
óbeinan þátt í fjöldamorðunum í flótta-
mannabúðunum Shabra og Shatila.
Árið 1914 voru um 700.000 arabar í Palest-
ínu og 85.000 gyðingar. Á þeim tíma var
óvinurinn nýlendustjórnin en ekki aðfluttir
gyðingar. Eftir 1930 komu um 100.000
gyðingar frá Evrópu enda höfðu Bandaríkin
og Evrópa lokað landamærum sínum fyrir
gyðingum.
Hvatti múftinn til uppreisnar gegn Bretum
sem hófst 7. mai 1936 og stóð yfir í þrjú ár.
Uppreisnin mistókst hrapallega. Að henni
lokinni höfðu 50.000 manns verið fangels-
aðir, 146 hengdir og 1.500 hús eyðilögð.
Á árunum 1944-46 börðust síonístar hat-
rammlega gegn stjórn Breta m.a. í skæru-
liða/hryðjuverkahópunum Stern gang, þar
sem Yitshak Shamír barðist, og Irgun, þar
sem Menachim Begin barðist.
Rituð stjórnarskrá er ekkí til (ísrael og mis-
munun er ekkí bönnuð með lögum.
Helstu ágreinings
Óheftur fjöldi innflytjenda
Grundvöllur sjálfstæðs ríkis gyðinga eru lögin
um endurkomu frá 1950 (e. Law of return).
Lögin kveða á um rétt allra gyðinga til að koma
til landsins og gerast ríkisborgarar. Gyðingur,
skv. lögunum, er sá sem á gyðingamóður eða
hefur tekið gyðingatrú. Heiti laganna ber með
sér að allir gyðingar séu í útlegð frá fyrirheitna
landinu og eigi skilyrðislausa kröfu á að snúa
þangað aftur. Þeir voru hins vegar ekki nógu
margir sem viljugir tóku sig upp frá heimalönd-
um sínum og því var lögunum breytt árið 1970.
Síðan þá hefur hver sá sem getur sýnt fram á
að eiga, eða hafa átt, ömmu eða afa sem voru
gyðingtrúar fengið ríkisborgararétt í (srael. Lög-
in ná einnig til ættingja þeirra sem fyrir eru í ísr-
ael. Þykir nú mörgum nóg komið. Meintir af-
komendur gyðinga frá fjarlægum og fátækum
ríkjum flytjast nú í æ meira mæli til velferðarrík-
isins Israels. Frá tíma perestrojku í Sovétríkjun-
um 1989 hefur um ein milljón manna flutt það-
an til ísraels. Þá hafa um 60.000 gyðingar frá
Eþíópíu gerst ríkisborgarar á síðastliðnum
árum. Lögin viðurkenna ekki tilvist þeirra
150.000 araba sem urðu eftir árið 1948 og urðu
■ ríkisborgarar í ísrael. Einn hópur gyðinga er hins
vegar ekki eins velkominn og það eru arabar
sem eru gyðingtrúar/gyðingar sem eru arabar.
Stjórnvöld ( ísrael telja þá ógn við öryggi ríkis-
ins.
Rétturinn til að snúa aftur
til Palestínu
(sraelsríki var stofnað 15. maí 1948 og sam-
dægurs réðust herir arabaríkjanna til atlögu við
hið nýja ríki. Þeir lutu ekki einni stjórn og engin
heildaráætlun var gerð. Það samstöðuleysi
sem æ síðan hefur einkennt stefnu arabaríkj-
anna í garð Palestínu kom þá berlega í Ijós enda
hafði hvert ríki eigin hagsmuni að leiðarljósi.
ísraelsher sigraði og náði til sín mun meira
landi en Sameinuðu þjóðirnar höfðu ákveðið.
Með hinum ísraelsku lögum um endurkomu frá
1950 var komið í veg fyrir að þeir Palestínu-
menn sem flúðu stríðsátökin eða voru reknir á
mál
brott með ofbeldi ættu afturkvæmt til heima-
landsins. Það á einnig við um þá sem eiga fjöl-
skyldur í ísrael. Fjöldi þeirra er mjög á reiki en
Sameinuðu þjóðirnar töldu þá 726.000 árið
1949. Meirihluti þeirra flúði/fór til Vesturbakk-
ans og Gaza en aðrir til nágrannaríkjanna, Sýr-
lands, Jórdaníu og Líbanon. Þessir Palestínu-
menn og afkomendur þeirra bíða heimfarar. í
stríðinu 1967 flúðu/fóru um 300.000 manns frá
Vesturbakkanum og Gaza til nágrannaríkjanna,
um 200.000 þeirra flúðu til Jórdaníu. Um helm-
ingur þeirra var að flýja í annað sinn. Fjöldi
þessara flóttamanna var kominn í 3,7 milljónir
árið 2001 skv. upplýsingum Hjálparstofnunar
Sameinuðu þjóðanna fyrir Palestínumenn (UN-
RWA). 42% þeirra hafa aðsetur í Jórdaníu,
22% á Gaza, 15,6% á Vesturbakkanum, 10,3%
í Sýrlandi og 10,1% í Líbanon. Palestínumenn í
Jórdaníu búa við bestu skilyrðin og þar hafa
þeir full félagsleg og stjórnmálaleg réttindi. Að-
stæður þeirra eru mun verri í öðrum ríkjum og
sýnu verst í Líbanon og Gaza þar sem offjölgun
og örbirgð ríkir (UNRWA 2000). Konur í flótta-
mannabúðunum búa við margfalda kúgun og
erfiðleika. Hlutverk þeirra er að koma þjóðararf-
inum áfram til næstu kynslóða sem þekkja ekki
fósturjörðina og fólksfjölgun í flóttamanna-
hópnum er gífurleg.
Sameinuðu þjóðirnar samþykktu í ályktun nr.
191 árið 1948 að flóttamennirnir ættu rétt á því
að snúa aftur til heimila sinna.
Margir hinna brottreknu/brottfluttu áttu jarðir,
verslanir, fyrirtæki og allir áttu heimili. ísraels-
ríki tók eigur þeirra eignarnámi. Eitt margra
mála sem bíða úrlausnar í þessari deilu er
hvernig bæta megi flóttafólkinu eigur þess og
þann miska sem ákvörðun alþjóðasamfélags-
ins olli því. ísraelsk stjórnvöld viðurkenna ekki
að Palestínumenn eigi rétt á að snúa aftur þar
sem þeir viðurkenna ekki tilvist þeirra. Þau
halda því fram að múftinn yfir Jerúsalem, sem
var trúarlegur og pólitískur leiðtogi araba í
Palestínu, hafi hvatt þá til að fara auk þess sem
leiðtogar arabaherjanna hafi einnig hvatt til
brottfarar.