Tímarit Máls og menningar - 01.05.2002, Síða 61

Óli Jón Jónsson: Mannabein tmm bls. 59
menn leituðust auðvitað við að setja niður deil-
ur sínar á þingum að germönskum sið.
Úlfur settist og tók fram litla skrifblokk. Hann
byrjaði að pára eitthvað með stálgráum skrúf-
blýanti. Síðan leit hann upp aftur. Þá hélt stúd-
entinn áfram:
- Skyldan við blóðið var öðrum skyldum
æðri. Þetta eru sögurnar til vitnis um, eins og
ég hef sagt þér. Þeir þekktu lögmál Mendels.
Allir menn sem eitthvað áttu undir sér urðu að
gæta þess að gifta dætur sínar rétt. Þetta var
allt vandlega útreiknað. Og það var auðvitað
vegna þess að menn áttuðu sig á því hve mik-
ið var í húfi, að það var bókstaflega um líf eða
dauða að tefla í þessu harðbýla landi.
Það var engu líkara en stúdentinn væri að
halda ræðu yfir Úlfi. Sá sfðarnefndi virtist vera
að glósa hjá sér. Stúdentinn horfði ekki á hann
á meðan hann talaði heldur mændi upp eftir
hlíðinni. Ég tók eftir því að augu hans stað-
næmdust efst í fjallinu. Þar gerði hann stutt hlé
á máli sínu. Um leið og hann byrjaði aftur,
renndi hann augunum hægt inn með fjallsbrún-
inni. Höfuðið fylgdi stefnu augnanna eftir en að
öðru leyti stóð hann fullkomlega hreyfingarlaus
meðan hann talaði. Hann talaði mjög yfirvegað
og röddin var ekki lengur mjó, heldur var allt í
einu eins og í hana væri kominn botn. Líkt og
þessi renglulegi líkami hefði skyndilega breyst
í djúpan og dimman skáp. Maður skynjaði að
sterk sannfæring bjó að baki orðunum:
- Það var ávallt margt í heimili, oft hátt í tutt-
ugu eða þrjátíu manns, en samt sem áður voru
það bara bóndinn og húsfreyjan sem gátu eign-
ast börn. Vinnufólkið og þrælalýðurinn tímgað-
ist ekki. Það var reglan. Það var einfaldlega ekki
leyfilegt. Aðeins hæfustu einstaklingarnir
höfðu leyfi til að geta afkvæmi. Það gat ekki
hver sem er gert. Og þetta skildu allir. Líka þeir
sem ekki var ætlað að auka kyn sitt. Samfélag-
ið var allt saman náttúrulegt, hver maður skildi
sitt hlutverk og sína ábyrgð. Þetta var bara lífs-
nauðsyn. Allir skildu að framtíðin var undir því
komin að kynið spilltist ekki.
- Bara eins og hjá úlfunum, hvíslaði sá þýski
svo hátt að við heyrðum það allir.
Það varð augnabliksþögn.
Síðan fór Úlfur að hlæja. Hann hló lágt með
stuttum og háværum hvellum inni á milli. Stúd-
entinn byrjaði líka að hlæja. Hann hló nánast
hljóðlaust en hristist allur. Ragnar hló ekki.
Hann skildi ekki orð. Brosti þó hálfvandræða-
legur og smjattaði hátt á brauðinu um leið. Ég
hló ekki heldur. Horfði bara ofan ( bollann.
Heimilisfólkið á bænum var allt komið út á
stétt þegar við renndum í hlað. Ragnar hoppaði
út og fór að ræða við bóndann. Hann heilsaði
öllum með handabandi og tók niður sixpensar-
ann. Við hinir sátum inni í bílnum á meðan. Mér
varð litið á Úlf. Það var greinilegt að bærinn og
fólkið vakti forvitni hans. Hann setti upp gler-
augu og horfði mjög einbeitt í áttina heim að
bæjarhúsunum. Hann bað stúdentinn að
hleypa sér út:
- Mig langar að taka nokkrar myndir, sagði
hann eins og upprifinn.
Þegar börnin sáu þennan dökka og hávaxna
mann nálgast, sá ég ekki betur en að þau yrðu
hálf skelkuð. Ein telpan, á að giska þriggja eða
fjögurra ára, sem stóð nokkrum metrum fyrir
aftan húsfreyjuna, hljóp til móður sinnar og
greip í pilsið. Eldri börnin þrjú stóðu í hnapp
þétt uppi við bóndann og hörfuðu öll lítið eitt
aftur á bak þegar Úlfur nálgaðist. Öll börnin
voru Ijóshærð, nánast hvíthærð.
Úlfur var mjög kurteis og háttvís maður, eins
og við var að búast af vel menntuðum Þjóð-
verja. Hann hneigði höfuðið um leið og hann
heilsaði bónda og húsfreyju. Hjónin bugtuðu
sig öll og beygðu um leið og hann heilsaði