Tímarit Máls og menningar - 01.02.2006, Blaðsíða 25

Þáttur af Friðriki VII
Prinsinn undraðist mjög að hann sá hvergi hús sem hann reið um sveit-
ir en marga græna hóla er honum var sagt að væru híbýli íslendinga. Er
hópurinn kom í Reykholt degi síðar var létt af rigningunni og gisti
prinsinn og fylgdarlið hans í tjöldum. Honum þótti vistin í Reykholti
enn snautlegri en á Þingvöllum, svalur gustur af útnorðri og brenni-
steinsfnykur í lofti. Næsta dag var haldið til Gilsbakka í Hvítársíðu og
þaðan að Kalmanstungu að sýna prinsinum þann ógnarhelli sem þar er
í hrauni og menn trúðu forðum að væri bústaður Surts jötuns. Friðrik
skoðaði hellinn vandlega og þótti hann merkilegust skepna er hann sá á
sinni ferð. Gæslumenn prinsins slógu síðan tjöldum á nýslegnum tún-
bala í Kalmanstungu þá nótt og þar heitir Friðriksbali er tjöldin stóðu.
Þá voru salerni fyrir löngu niður lögð til sveita á íslandi og fólk gekk
örna sinna í peningshúsum eða undir húsveggjum og réði vindátt hvor-
um megin bæjar fólk leitaði sér staðar, eins og segir í vísunni:
Ef það gerir austanbyl
yfir holt og grundir
þá er skárra að skömminni til
að skíta vestanundir.
Danskir selstöðukaupmenn höfðu vitnað um þetta hátterni íslendinga
og því tóku gæslumenn prinsins með sér í leiðangurinn bólstraðan
setstokk að auka prinsinum hægindi. En svo hörmulega tókst til að set-
stokkurinn varð eftir í Reykholti er lagt var á hesta um morguninn. Er
menn höfðu skamma stund sofið í Kalmanstungutúni vaknaði Friðrik
prins og bað gæslumenn að vísa sér til náðhúss. Þeir vöktu þá bónda og
húsfreyju og sögðu þau hið sanna, að nú var sumar og milt veður og væri
prinsinum og fylgd hans heimill hver sá staður utan slægju er þeim
hentaði. Einnig væri þeim heimill hrútakofi er stóð þar tómur nærri
túngarði. Fylgdarmenn sáu að hér var komið í nokkuð óefni þar sem
enginn var setstokkurinn og prinsinn alls óvanur að sitja á hækjum.
Eftir nokkra umleitun keyptu þeir af bónda opið tunnukvartel er þar
stóð í bæjarsundi og báru í tjöldin og buðu Friðrik prinsi þar sæti. Leysti
hann nú linda sinn og settist á kvartelið. En þar sem brún kvartelsins
var skörp og prinsinn aftansár eftir reið undanfarinna daga þá neyddist
hann að rísa á fætur áður nóg væri setið. Gæslumenn prinsins sáu þá
enn aukast bágindin, þar sem honum hafði harðnað í iðrum, eins og oft
vill verða á ferðalögum, og þurfti hann því góðan tíma til sinna erinda.
Menn fóru enn til og vöktu bónda og sögðu honum vandræðin. Hann
vakti þá vikapilt sinn og bauð honum að fara út og slá gras að leggja á
brún kvartelsins. Vikapilturinn brá við skjótt og fékk Friðrik prins um
TMM 2006 • 1
23