Tímarit Máls og menningar - 01.02.2006, Blaðsíða 108

M Y N D L I S T
Ólafur Kristjánsson
Samtíminn og myndlistin
Við sem byggjum hinn vestræna heim lifum á tímum þar sem allt á rétt á sér og
enginn saga er svo ómerkileg að það sé ekki einhver til að segja hana og einhver
til að hlýða á hana. Á okkar tímum er móðins að útmála sínar innstu tilfinn-
ingar svo allir geti séð litina hvort sem þeir eru svartir, hvítir eða bleikir. Svo er
tekið auglýsingahlé. Fólk verður að vita hvaða þvottaefni er best. Með miklu
flæði upplýsinga af öllu tagi hefur hinu algilda verið útrýmt, nema í hugum
fólks sem í einfaldleika sínum trúir á eitthvað æðra sér sjálfu; hefur hugsjónir
eða trúir á guð. Boðorð dagsins er að láta leka á milli sem flestra sviða svo að
útmá megi öll kerfisbundin mörk, staðla og fagurfræðilegar skilgreiningar. Það
á að gera - ekki geta - þannig að allir geti tekið þátt í leiknum. Hver og einn
verður bara að finna sér farveg. Fyrir vikið vill brenna við að hugsunarleysi ráði
för. Hugsunarleysi sem oftar en ekki jafngildir merkingarleysi. Þegar eitthvað
er gert fullkomlega blátt áfram verður það jafnléttvægt fundið og flestallar
hversdagslegar athafnir í lífi fólks. Maður er jú alla jafna ekki í frumspekileg-
um þönkum þegar horft er á sjónvarpið eða eitthvað þaðan af vanabundnara.
Hið hversdagslega líður áfram án þess að stoppað sé þar við nema eitthvað bjáti
á, en jafnvel þá er frekar arkað áfram en gengið í rólegheitum.
Á þessum umræddu tímum hefur verið „fundið upp“ stríð þar sem engin
fórnarlömb eru (eða því sem næst). Því að í skjóli hinnar ofurdásamlegu tækni
og réttsýni getum við, sem hýsum þann hluta heimsins er næga peninga og völd
hefur til þess að hafa alltaf rétt fyrir sér, farið að sofa þess fullviss að einhvers
staðar úti í hinum stóra heimi sé verið að refsa illvirkjunum er ógna öryggi ver-
aldarinnar og vilja leggja snöru kúgunar um háls allra. Við sem erum svo
heppin að vera á bandi hins góða og réttláta þurfum ekki einu sinni að hugsa
um þessa slæmu hluti. Það er gert fyrir okkur. Þannig getum við einbeitt okkur
að því að hneykslast yfir því hve bensínverð sé hátt, velt fyrir okkur hvort Bubbi
sé í raun og veru fallinn, hvort Nike eða Puma sé betra, hvað sjónvarpsdag-
skráin sé léleg yfir sumarmánuðina, eða jafnvel hvort Baudrillard sé snillingur
eða fábjáni... við getum velt hverju sem er fyrir okkur þar sem okkar veröld er
í föstum skorðum; við búum við jafnvægi og stöðugleika þess sem þjónað er til
borðs og honum boðið að velja af fullkomnu allsnægtaborði. Enginn hvíslar
fyrir aftan okkur: „Þetta getur allt orðið þitt“, því það er það nú þegar.
106
TMM 2006 • 1