Heimsmynd - 01.12.1986, Qupperneq 42

KASTLJOS
/
Undanfarið hefur meira þótt bera á
kaþólsku kirkjunni en áður og orðið
vakning jafnvel borið á góma. En hversu
fjölmennir eru kaþólskir hér á landi? Að
hvaða leyti er kaþólska kirkjan frábrugð-
in öðrum kirkjum? Er um vakningu að
ræða að mati presta? Eíver er saga kirkj-
unnar hérlendis eftir siðaskipti?
Eftir að Jón Arason biskup var háls-
höggvinn árið 1550 var kaþólskur siður
bannaður á íslandi svo varðaði lífláti eða
brottvísun af landinu.
Það var svo ekki fyrr en árið 1857 að
hingað kom franskur prestur, kaþólskur,
séra Bernharður og settist að á Seyðis-
firði. Ári síðar kom til landsins annar
kaþólskur prestur, séra Baldvin.
Haustið 1859 fluttist séra Baldvin til
Reykjavíkur og keypti Landakot. Árið
1860 hóf hann að reisa viðbótarbyggingu
að baki íbúðarhúsinu. Byggingarnefnd
Reykjavíkur kom snarlega á vettvang og
lagði blátt bann við þessum framkvæmd-
um en séra Bernharður stóð fastur á sínu
og sagði viðbótarbygginguna einkakap-
ellu.
Séra Bernharður var engu að síður
dæmdur í fimm ríkisdala sekt og einnig
var honum bannað að byggja kirkju.
Dómi þessum var síðar hnekkt í yfir-
dómi. Kaþólskir prestar dvöldust nú í
Landakoti af og til næstu fjóra áratugina
án þess þó að um fast trúboðsstarf væri
að ræða.
Séra Baldvin ílengdist á íslandi og
lærði íslensku. Sögð er sú saga að eitt
eftir Ólaf Gunnarsson
sinn er hann vildi komast til Siglufjarðar
á fund franskra sjómanna, en skip
komst aðeins til Akureyrar, hafi komið
ströng skilaboð frá yfirvöldum um að
enginn mætti hafa neitt saman við þenn-
an kaþólska prest að sælda að viðlögðum
stórsektum. Þá kom stórbóndi nokkur,
Einar Ásmundsson, prestinum til hjálpar
og tók hann inn á heimili sitt og sagði
honum sjálfsagt að vera þar eins lengi og
honum sýndist. Yfirvöld dæmdu Einar í
stórsekt en hann skaut málinu til Dan-
merkur og þar var því eyít. Varð þetta til
þess að Gunnar, sonur Einars, sigldi á
kaþólskan skóla og sömuleiðis Jón
Sveinsson, síðar höfundur hinna vinsælu
Nonnabóka.
Gunnar Einarsson tók kaþólska trú og
var í um tuttugu ár einn maður kaþólskur
á íslandi. Fjölskylda hans varð fyrsti vísir
að kaþólskum söfnuði og sonur hans,
Jóhannes, varð síðan fyrstur íslendinga
kaþólskur biskup eftir siðaskipti. Voru
þá liðin 493 ár síðan Jón Arason var
tekinn af lífi.
íslendingar höfðu öðlast trúfrelsi með
stjórnarskránni 1874. Árið 1896 hafði Jó-
hannes von Ench biskup í Danmörku
ákveðið að stofna til kaþólsks trúboðs á
fslandi og sendi hingað kaþólska presta
og systur af St. Jósefsreglu. Árið 1902
var St. Jósefsspítali vígður.
Árið 1923 ákvað yfirstjórn kirkjunnar í
Róm að senda til Norðurlanda sérlegan
sendimann páfa, Van Rossum kardínála.
Van Rossum fékk heldur dauflegar við-
tökur nema á íslandi. Hér var honum
haldin veisla á vegum ríkisins og mætti
hann hvarvetna hinni mestu alúð.
Kardínáli þessi söng hátíðarmessu í kaþ-
ólsku kirkjunni. Sú kirkja hafði verið
flutt inn frá Noregi fullsmíðuð árið 1897
og var blessuð en aldrei vígð. (Eftir
vígslu Kristskirkju var hún flutt vestur
fyrir prestssetrið og síðar notuð fyrir
íþróttahús, gamla ÍR-húsið.)
Heimsblöðin birtu langar greinar um
ferðalag Van Rossum. Kardínálinn var
heillaður af íslandi og þegar hann sagði
Píusi XI frá för sinni varð páfinn bæði
glaður og hrifinn. Sagt er að Píus páfi
hafi þaðan í frá tekið ástfóstri við ísland.
í umræddri íslandsför skipaði Van
Rossum postullegan prefekt á íslandi eða
yfirmann kaþólskra á fslandi sem voru of
fáir til að hægt væri að stofna raunveru-
legt biskupsdæmi.
Þau tíðindi gerðust síðan árið 1924 að
hingað kom nývígður prestur, Jóhannes
Gunnarsson. Þremur árum síðar var
lagður hornsteinn að Kristskirkju í
Landakoti. Lagði Jens Eyjólfsson
byggingameistari steininn en Guðjón
Samúelsson húsameistari var til að-
stoðar.
Sumarið 1929 var aftur von á Rossum
kardínála til að vígja hina nýju kirkju og í
frétt Morgunblaðsins í júlí það ár segir:
Kirkjan er nú öll fáguð orðin og prýdd,
þetta fyrsta guðshús á íslandi sem að list
og búnaði er í nokkuð veglegu samræmi
við trúarbrögðin sem þar eru boðuð.
42 HEIMSMYND