Heimsmynd - 01.10.1987, Qupperneq 22

STJÓRNMÁL
EFTIR ARNA SNÆVARR
jA^ðstoðarmönnum
ráðherra fjölgar ört. . .
Eru þeir óþarfir
pólitískir
kommissarar á
ríkisjötunni eða
boðberar betra
kerfis?
Ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar sem tók
við völdum í vor sló met um leið og hún
var mynduð. Hún er fjölmennasta ríkis-
stjórn lýðveldisins til þessa, skipuð ellefu
ráðherrum. En ekki var staðar numið er
stjórnarmyndunin var um garð gengin. A
hveitibrauðsdögum stjórnarinnar var svo
engu líkara en ráðherrarnir yrðu æði
hjálparþurfi því þótt færri ráðuneyti
kæmu í hlut hvers þeirra en endranær
skipuðu fleiri sér aðstoðarmenn en
nokkru sinni fyrr.
Ekki þarf mikið hugmyndaflug til þess
að Parkinsonslögmálið komi upp í hug-
ann þegar litið er á þróun pólitískrar yfir-
stjórnar ríkiskerfisins. Ráðherrarnir sem
létu af völdum í hinni svokölluðu viðreisn-
arstjórn árið 1971 voru aðeins sjö talsins og
notfærðu sér ekki heimild í lögum frá 1969
til að skipa sér aðstoðarmenn, þótt ráðu-
neytin hafi í raun verið litlu færri en nú er.
Sextán árum síðar tekur ríkisstjórn Þor-
steins Pálssonar við völdum skipuð ellefu
ráðherrum sem hver um sig skipar sér að-
stoðarmann, auk þess sem nokkrir ráð-
herrar hafa í raun fleiri pólitískt skipaða
aðstoðarmenn. Segja má að gömul heim-
ild í lögum til að ráða sér aðstoðarmenn
hafi verið fyrst notuð að ráði þegar vinstri
stjórnin tók við völdum 1978.
Magnús Kjartansson iðnaðarráðherra
varð fyrstur til að fá sér aðstoðarmann en
það var Adda Bára Sigfúsdóttir veður-
fræðingur. Vinstri stjórnin skammlífa
1978 til 1979 festi hins vegar embætti að-
stoðarmanna í sessi. Þeim hefur smáfjölg-
að síðan það var og nú stefnir í að hver
ráðherra hafi aðstoðarmann sér við hlið.
Þetta þýðir þó ekki að ráðherrar hafi ekki
átt sér trúnaðarmenn áður, en þá voru
þeir fyrst og fremst embættismenn sem
voru fyrir í kerfinu eða voru hreinlega ut-
an þess.
Ráðherrar ríkisstjórnarinnar hafa allir
ráðið sér aðstoðarmenn eða ætla að gera
það eftir því sem HEIMSMYND kemst
næst. Það er athyglisvert að margir að-
stoðarmannanna eru konur en sem kunn-
ugt er þykir hlutur kvenna í ráðherraemb-
ættum næsta rýr.
En hvaða fólk er það sem velst til að að-
stoða æðstu ráðamenn þjóðarinnar? Eru
þetta pappírstígrisdýr og töskuberar eða
þungaviktarfólk í pólitík á uppleið?
Þegar litið er á aðstoðarmenn núver-
andi ráðherra kemur í ljós að um hvort
tveggja er að ræða. Ef við byrjum efst í
metorðastiganum og könnum bakgrunn
þessa fólks kemur í ljós að um tvenns kon-
ar aðstoðarmenn er að ræða, annars vegar
faglega og hins vegar pólitíska sem þó búa
stundum yfir sérþekkingu á málaflokki
viðkomandi ráðuneytis. Lítum á bak-
grunn þess fólks sem skipar fjölmennasta
hóp aðstoðarmanna ráðherra til þessa.
Staða aðstoðarmanns forsætisráðherra
ætti að vera eftirsóknarverðasta staðan.
Það kom nokkuð á óvart er Jónína
Michaelsdóttir var ráðin aðstoðarmaður
Þorsteins Pálssonar. Viðmælendur
HEIMSMYNDAR eru á einu máli um að
Jónína eigi upphefðina fyrst og fremst því
að þakka að hún hafi þekkt Þorstein lengi.
Hún var til dæmis blaðakona á Vísi er Þor-
steinn var þar ritstjóri. Mönnum sem til
þekkja er raunar ekki grunlaust um að
Jónína verði fyrst og fremst blaðafulltrúi
Þorsteins Pálssonar og benda þeir þá ekki
aðeins á fortíð hennar í blaðamennsku
heldur einnig á störf hennar við almanna-
tengsl. Svo virðist sem mikið hafi verið
hvískrað í kerfinu er hún var ráðin og því
er ekki að neita að sumir embættismenn
töldu ótækt að reynslulaus og nær ó-
menntuð kona, hvorki þungaviktarmaður
í kerfinu né í pólitík, hlyti hnossið. „Það
er haft í flimtingum að „blaðafulltrúinn“
hafi fengið sér blaðafulltrúa" sagði hátt-
settur embættismaður við HEIMS-
MYND. En Jónína hefur einnig starfað
töluvert innan Sjálfstæðisflokksins þótt
hún hafi lítið sinnt því undanfarin þrjú ár.
Hún hefur verið í mið- og framkvæmda-
stjórn og kannski umfram allt verið for-
maður áróðursnefndar flokksins. „Það ef-
ast enginn um að Jónína sé greind og dug-
leg kona og eigi eflaust eftir að hjálpa
Þorsteini að koma málstað sínum á fram-
færi, en það er frekar að menn efist um að
hún hjálpi honum innan kerfisins. Þar
22 HEIMSMYND