Heimsmynd - 01.10.1987, Qupperneq 134

an hægt er að syngja með. Jakob og Val-
geir kannast vel við að ekki ríki sami and-
inn og forðum daga í menntaskóla. Jakob
er hins vegar á því að menn setji sig í sér-
stakar Stuðmannastellingar þegar laga-
smíðar og hljóðfæraleikur í nafni hljóm-
sveitarinnar séu annars vegar. Um and-
ann í félagsskapnum segir hann: „Við
höfum auðvitað breyst og þroskast og
vaxið sundur og saman á þessum langa
tíma. Samskiptin á milli einstakra félaga
eru mismikil eins og gengur. Hugir okkar
hneigjast til ólíkra hluta en það er ekki um
ósamkomulag að ræða þótt skoðanaskipti
eigi sér stað.“
Valgeir segir samstarfið á vissan hátt
átak. „Auðvitað greinir okkur á. Ég neita
því ekki að mér finnst oft gott að þurfa
ekki að hugsa um málamiðlanir. Vinna í
hljómsveit krefst þess í senn að maður
sýni sveigjanleika og trúi á sitt framlag. Ég
veit að það hefur farið fyrir brjóstið á fé-
lögum mínum að ég hef haldið mínu fast
fram. Það hefur stundum lent á mér að
semja lög þegar á þarf að halda, ekki síst
vegna þess að ég get verið snöggur að því.
Það er mjög skiljanlegt að sumum finnist
leiðinlegt að vera með hendur í skauti
þegar aðrir eru að vinna. Þetta reynir á
þolrifin í öllum.“
Hætt er við því að næsta Straxplata sem
á að koma út fyrir næstu jól á íslandi og í
sex öðrum löndum verði unnin af fáskip-
uðum Stuðmönnum eða Straxverjum.
Búist er við því að Jakob, Valgeir og
Ragnhildur beri hitann og þungann af
gerð hennar en hinir eigi minni hlut vegna
annarra verkefna. Þannig tók Tómas
Tómasson lítinn þátt í gerð síðustu Strax-
plötu.
„Við þurfum að standa við skuldbind-
ingar okkar erlendis," segir Valgeir um
Straxplötuna og mun ekki af veita því enn
er Kínamyndin ekki komin af klippiborð-
inu þótt meðgöngutími sé liðinn frá því að
sýna átti hana í íslenska sjónvarpinu.
Hver næstu skref verða á veggöngu
Stuðmanna er ekki alvegljóst. Jakob segir
hugsanlegt að þeir noti tækifærið og komi
efni á framfæri sem eftir félagana liggur úr
upptökum sem þeir hafa unnið hver í sínu
lagi. Þarna gæfist færi á að sýna hina hlið-
ina á Stuðmönnum. Meðal þessa óútgefna
efnis er breiðskífa Þursaflokksins, sem
enn er ólokið, lög sem Tómas Tómasson
og Ásgeir Jónsson úr Baraflokknum hafa
unnið auk efnis frá leyniþjónustu þeirra
Jakobs, Ragnhildar og Jóns Kjells. Stuð-
menn hafa mörg járn í eldinum sem fyrr
og ekki er alveg ljóst hver útkoman verð-
ur. Ásgeir Óskarsson hefur samið mikið
af lögum og kom fram í Húsafelli syngj-
andi og spilandi á gítar. Hann hefur hing-
að til ekki talið lög sín við hæfi Stuðmanna
en ekki er laust við að Jakob og Valgeir
renni hýru auga til þessa Stuðmanns sem
hingað til hefur ekki lagt stóran skerf til
tónsmíða sveitarinnar. Valgeir vinnur nú
að tónlist við söngleik og hefur hug á að
leggja land undir fót með kassagítar að
vopni einn síns liðs. Stuðmenn eiga stúdíó
og nóg er af hugmyndum í sarpi þeirra
sem endranær. Þótt ekki væri nema vegna
hinnar ósýndu Kínamyndar er ljóst að
Stuðmenn, saman eða hver um sig, eiga
eftir að kveðja sér hljóðs hérlendis svo um
munar.
Hins vegar er ólíklegt að heimsfrægð
bíði Strax handan hornsins, þótt þeir eigi
fyrir höndum hljómleikaferð til Las Vegas
í óeiginlegri eða orðsins fyllstu merkingu.
Þeir eru komnir langan veg frá sumrinu á
Sýrlandi. Sumrinu eftirminnilega nú þeg-
ar liðið er á haust.
KYNFERÐISAFBROT
framhald af bls. 80
ljósi hafi verið beint að þeim. Þá benda
forsvarsmenn annarra fjölmiðla á að skrif
um mál af þessu tagi hafi orðið til þess að
þau hafi verið dregin undan þeirri bann-
helgi sem á þeim hvfldi en það sé einmitt
frumskilyrði þess að hægt sé að glíma við
vandann.
Önnur spurning sem vaknar varðandi
umfjöllun fjölmiðla um einstök mál er
hvort hún hafi áhrif á dómendur. Þórir
Oddsson, vararannsóknarlögreglustjóri,
hefur til dæmis bent á að þyngsti dómur
sem kveðinn hafi verið upp í nauðgunar-
máli sé í máli sem fjölmiðlar og almenn-
ingur létu sig miklu skipta. Þó telur hann
að það nauðgunarmál sé ekki alvarlegra
en mörg önnur sem minni athygli hafi
hlotið og vægar hafi verið tekið á.
Eitt af því sem gerir umræðuna um kyn-
ferðisafbrot erfiða er vitaskuld hversu
viðkvæm þessi mál eru. Sérfræðingar sem
tengjast þessum málaflokki fagna því út af
fyrir sig að um þessi mál sé rætt því það
auðveldi fórnarlömbunum að koma úr
felum, ef svo má segja, og vinna úr hræði-
legri reynslu sinni.
Eitt atriði má nefna enn varðandi þann
vanda sem blaðamönnum er á höndum
varðandi skrif um kynferðislegt ofbeldi.
Umfjöllun fjölmiðla til dæmis um ásakan-
ir á hendur hinum grunuðu í svokölluðu
Svefneyjamáli hefur bersýnilega liðið fyr-
ir að lögregla og barnaverndarnefndir
neita að ræða um málið opinberlega og
því borin von að traustra upplýsinga óvil-
hallra aðila sé að vænta. Eins og málum er
háttað nú í dag gæti þessu tæplega verið
öðru vísi varið. Meðferð kærumála þar
sem kynferðisafbrot koma við sögu fara
fram fyrir luktum dyrum og eru lögregla
og barnaverndarnefndir bundnar þagnar-
skyldu. Helsti upplýsingabrunnur fjöl-
miðla í þessum málum er því málsaðilar
sem vitaskuld geta ekki talist óhlutdrægir.
Vandi rannsóknarmanna er af svipuð-
um toga. í mörgum tilfellum eru börn ein
til frásagnar því sjaldnast er um annars
konar sannanir að ræða því líkamleg vald-
beiting er mun sjaldgæfari en annars kon-
ar kynferðisleg áreitni.
Af þeim dæmum sem rakin eru af ný-
legum ásökunum um kynferðislegt of-
beldi sést að börn eru mjög ófús að skýra
frá atburðum. Þetta kemur reyndar heim
og saman við reynslu sérfræðinga af slík-
um voðaverkum. Þar kemur til skömm og
í mjög mörgum tilfellum þykir börnunum
vænt um hinn brotlega enda oft nákominn
þeim á einn eða annan hátt. Yfirheyrslur
yfir fórnarlömbunum, börnunum, eru
taldar með því erfiðasta sem kemur til
kasta lögreglu. „Það er einstaklega erfitt
að spyrja börn réttra spurninga, ekki síst
eftir að foreldrar hafa gengið á þau“ segir
viðmælandi HEIMSMYNDAR sem
þekkir vel til starfa rannsóknarlögreglu.
Svo mikið þykir liggja við að rétt sé staðið
að málum að fulltrúi barnaverndarnefnd-
ar er oftast viðstaddur yfirheyrslur. Oft
hafa aðferðir sálfræðinga reynst betur en
aðferðir lögreglu til að komast að því hvað
hafi í rauninni gerst. Enn flækir það málið
að upprifjun getur einnig skaðað barnið ef
ekki er haldið rétt á málum.
Þeir sem fjalla um kynferðislegt ofbeldi
gegn börnum efast margir um að nóg sé að
gert af hálfu yfirvalda til að bæta skaða
sem þegar er orðinn. Ásdís Rafnar segir í
grein í blaði Samtaka gegn kynferðislegu
ofbeldi: „Vert er að huga að því hvort hið
opinbera eigi ekki að geta boðið eða bent
á þjónustu sérfræðinga þegar í upphafi
rannsóknar slíkra mála, þannig að barn
sem fyrir slfku afbroti verður fái strax þá
sálrænu og líkamlegu aðhlynningu sem
því getur verið nauðsynleg eftir slíkan at-
burð. . .Til að vinna gegn kynferðisaf-
brotum gegn börnum verður að leggja
ríka áherslu á þá hagsmuni, þau verðmæti
sem brotið er á — friðhelgi barnsins, lík-
ama þess, sálarheill, tilfinningum, æru og
sjálfstæði og þeim trúnaði og trausti sem
börnberatilfullorðinna, — foreldrasinna
og annarra."
Mæður barnanna sem tengjast Svefn-
eyjamálinu sögðu við HEIMSMYND að
þær stæðu að mörgu leyti ráðþrota frammi
fyrir því að þurfa að byggja börnin upp
aftur eftir það írafár sem gert hefur verið
út af málinu. Ein þeirra fullyrðir að hún
hafi fengið þær upplýsingar að hin grun-
uðu hefðu játað á þeim forsendum að hún
ætti rétt á að vita það til þess að hún gæti
snúið sér að því að græða sárin. Þessu hef-
ur rannsóknarlögreglan raunar neitað op-
inberlega. Móðirin segist ekki skilja þessa
afstöðu. „Ætti ég að láta sem ekkert hafi
gerst þar til eftir eitt eða tvö ár þegar dóm-
ur gengur í málinu?" spyr hún. Mæðurnar
segjast hafa fundið átakanlega fyrir því að
kerfið geri í rauninni ekki ráð fyrir að
134 HEIMSMYND