Heimsmynd - 01.11.1987, Blaðsíða 12

Jósef Stalín var við völd í
aldarfjórðung. Það var
tímabil ógnarstjórnar.
hreinsana, f jöldamorða og
þrælkunar.
12 HEIMSMYND
sá Rauða-Lénín breiða út vald
sitt við austurlandamæri Pól-
lands. Hefði honum farnast bet-
ur með Déníkín sér við hlið?
Sumarið 1920 afréð Lénfn að
leggja undir sig Pólland og
breiða síðan byltinguna út í
Þýzkalandi. Framfarasinnaðir
menntamenn í Evrópu risu upp
til stuðnings bolsivikkum og
þeim glæsilega málstað að koma
Póllandi fyrir kattarnef. Þann
15. ágúst það ár hafði pólski her-
inn sigur í hörkuviðureign við
Varsjá. Rauði herinn tók til fót-
anna með lafandi skottið, tættur
og tvístraður.
Sovétríkin voru loks stofnuð
formlega í árslok 1922. Þá höfðu
bolsivikkar lagt undir sig megin-
hlutann af þeim löndum, sem til-
heyrt höfðu keisaraveldinu.
BÆNDUM ÚTRÝMT
Lénín ákvað að stíga eitt skref aftur á
bak. Hann leyfði mönnum að verzla.
Það var eina leiðin sem fær var til að
endurreisa atvinnuvegi Rússlands úr
rjúkandi rústum borgarastríðsins. En
friður stóð ekki lengi.
Árin 1928 til 1930 vöknuðu bændur
upp við vondan draum. Eftirmaður Lén-
íns, Stalín, hafði ákveðið að útrýma
þeim sem stétt. Fjölskyldubúskapur var
lagður niður og bændur reknir með of-
beldi í svokölluð samyrkjubú. Bændur
snerust til varnar. Að leikslokum, um
1934, höfðu 7 milljónir dáið úr hungri í
Úkraínu og ótaldar milljónir til viðbótar
voru tvístraðar í út-
legð og fangabúðum
um Síberíu. Sam-
yrkjubú voru frá
upphafi órekstrar-
hæf. Enn í dag geta
Sovétríkin ekki
brauðfætt íbúana.
Lengi vel fengu sam-
yrkjubændur ekkert
kaup. Þeir fengu það
sem var til skipt-
anna, þegar ríkið
hafði tekið af þeim
það, sem því þókn-
aðist. Samyrkju-
bændur urðu ánauð-
ugir þrælar. Þeir
máttu ekki yfirgefa
landareign búsins
nema með leyfi
leynilögreglu og bú-
stjóra. Bústjóri mátti
ekki fella fræ í jörð
nema hafa til þess
bréf frá þar til gerðri
skriffinnskustofnun.
Vélar voru af skorn-
um skammti og þeim safnað saman í svo-
kölluðum vélamiðstöðvum. Það gat ver-
ið komið fram á sumar, þegar vélamið-
stöðin sendi traktor til að plægja. Nú
mega samyrkjubú eiga vélar, en eiga í
stöðugum vandræðum að afla varahluta.
Á sjöunda áratug var manni nokkrum,
Khúdénko að nafni, leyft að reka bú svo
sem honum sjálfum þótti henta án þess
að sækja um leyfi fyrir hverju eina til
flokks, lögreglu og ríkis. Fá ár liðu og
var búið þá svo blómlegt, að það stór-
græddi. Þá var búið snarlega lagt niður,
Khúdénko handtekinn, sakaður um at-
hæfi skaðlegt ríkinu. Hann andaðist í
fangelsi tveim eða þrem árum síðar.
Hversvegna var þetta? Flokkurinn sá, að
vald hans myndi gufa upp ef þetta væri
leyft, og það mátti ekki gerast. Enn
þann dag í dag hefur það ekki verið orð-
að í Sovétríkjunum, að samyrkjukerfinu
verði haggað. Frekar vilja ráðamenn
flytja inn tugi milljóna smálesta af korni
á ári, sem kostar dávæna upphæð í gjald-
eyri. Ef samyrkja yrði lögð niður, til
hvers voru þá allar milljónirnar drepnar?
HREINSANIR
í borgarastríðinu var ekki aðeins hin-
um fyrri forréttindastéttum útrymt. Allir
sem höfðu haft einhver kynni af skóla-
bókum voru annað hvort drepnir eða
reknir í útlegð. Nú var þráðurinn tekinn
upp að nýju. Menntamönnum, embættis-
mönnum, gömlum bolsivikkum og
flokksmönnum svo og herforingjum var
útrýmt. Roj A. Médvédéff segir í bók-
inni Lát söguna dœma að allt að þúsund
manns voru skotnir á degi hverjum í
Gorbatsjof Sovétleiðtogi ásamt Raisu konu sinni. Hann seg-
ist vilja miklar umbætur á sovésku þjóðfélagi. Því meira sem
hann ræðir nauðsynlega byltingu í sovésku efnahagslífi því
stærra virðist verkefnið. „Því meiri sem keyrslan er því grýtt-
ari virðist leiðin," er lýsing tfmaritsins Economist á fyrirætl-
unum Gorbatsjofs.