Heimsmynd - 01.07.1993, Qupperneq 30

Þýska ríkisstj órnin hefur sent frá sér tilskipun um að flytja alla
sígauna sem komið höfðu til landsins frá Rúmeníu til baka.
Slíkir þjóðflutingar eru einsdæmi síðan á tímum Þriðja ríksins
en síður en svo einsdæmi í langri sögu
ofsókna á hendur sígaunum.
Þorleifur Friðriksson rifjar hér upp
kynni sín af sígaunum og rekur blóði *■
drifna sögu þessarar þjóðar. nr
ekkert
Það
lát á ofsóknum gegn
að var gráan og kaldan febrúar-
morgun árið 1979 að við komum til
Szczein (Stettin) í Póllandi, fjögur ung-
menni i leit að veröld sem var. Undir
brú við járnbrautarstöðina stóð lítill
hópur kvenna kringum snarkandi bál
og virtust kátar. Er við nálguðumst
sigaunum
þustu tvær þeirra á móti okkur og
buðust til að skyggnast inn í óræða
framtíð — sem við afþökkuðum. Við
vorum þreytt og syfjuð eftir næturvolk
á ferju yflr Eystrasalt og það eina sem
við þráðum var svefnstaður, sæmilegt
hótel einhvers staðar ekki alltof fjarri.
Eftir skamma stund fundum við það
sem við leituðum að og sofnuðum í
mjúkum rúmum. Um miðjan dag vökn-
uðum við og hófum að skipuleggja
ævintýrið handan járntjalds. Pólska
hvítvínið varð æ betra því meira sem
seytlaði í annan fótinn og áður en varði
hafði það hriflð okkur inn í litríka ver-
öld vímunnar.
Skömmu síðar, þegar við komum út af
hótelinu á leið á veitingastað, þar sem við
hugðumst kæta bragðlaukana með þjóðleg-
um krásum, biðu spákonurnar fyrir utan og
tóku okkur fagnandi. Einhver þeirra hlýtur
að hafa fylgt okkur eftir. Nú biðu þær okk-
ar af þolinmæði veiðimannsins. Ársæll
bróðir minn kom fyrstur og áður en hann
náði að átta sig höfðu þær slegið um hann
hring og létu við hann blíðlega. Ingveldur
brá við skjótt og þreif hann út úr hópnum
áður en blíðuhót kvennanna báru árangur.
Ég kom næstur og þótti gestrisni þessara
framandi kvenna notarleg. Þær hvísluðu
dónalegum orðum í eyru mín og fóm um
mig höndum mjúklega. Elskan mín hugðist
fara að dæmi svilkonu sinnar og draga mig
úr fansi þessara vinalegu kvenna, en þær
settu snarlega krók á móti bragði. Er hún
ætlaði að brjóta sér leið að mér snem tvær
sér að henni og struku andlit hennar og hár
og töluðu til hennar á framandi tungu.
Þarna stóð ég með hvítvínstár í annari tánni
5 iðandi kös kvenna sem ég þóttist viss um
að væm sígaunar og naut þessarar skyndi-
legu og óverðskulduðu kvenhylli. Eftir
skamma stund rifjaði ég upp kafla um þetta
litríka fömfólk sem ég haföi lesið í mann-
fræðiriti. Þar var fullyrt að sígaunakonur
seldu afarsjaldan blíðu sína. í sama kafla
var hins vegar fullyrt að sígaunar litu á
þjófnað sem atvinnu og skilgreindu hana
sem list þegar best tækist til. Það kölluðu
þeir að fremja „hokkano baro“.
Þessar hugsanir og upprifjanir úr bókum
runnu í gegn á örskotsstund og urðu til
þess að ég færði hönd að frakkavasanum
þar sem veskið átti að vera. Hann var tóm-
ur. Mér var litið upp eftir götunni og sá
hvar ein úr hópnum stikaði greitt. Þá skildi
ég að blíðuhótin voru ekki gestrisni og gæl-
urnar ekki annað en leið að veskinu mínu.
Eg tók á sprett eftir konunni, en hún hvarf
fyrir hornið og inn um port. Síðan hef ég
ekkert til veskis míns spurt, en held enn í
vonina um að fá það í pósti einhvern dag-
inn.
Fyrstu viðbrögð mín voru lík viðbrögð-
um margra sem uppgötva of seint að þeir
voru hafðir að fíflum. Blankur glópur í
framandi landi með sært stolt horfir ekki í
eigin barm, heldur annarra. Þegar frá leið
varð þó þessi listilegi þjófnaður mér áleitin
ögrun um að kynnast sígaunum betur, en
úr öruggri fjarlægð.
Eg sankaði að mér bókum um sígauna
og hlóð um mig rammgirt vígi þar sem
ég dvaldi löngum stundum. Dag einn kom
vinur minn Sabri Macaoglu að mér og
spurði hvað ég væri að lesa svo merkilegt.
Þegar hann heyrði svar mitt horfði hann á
mig sínum stóru sakleysislegu barnsaugum
sem í senn lýstu af vorkunnsemi og yfirlæti
og sagði að ég gæti aldrei kynnst fólki með
því að lesa bækur og allra síst sígaunum.
„Þú verður að tala við það og lesa í augu
þess. Langar þig í alvöru til að kynnast
þessu fólki?“ spurði hann og leyndi ekki
skilningsleysi sínu. Þess ber að geta (og
skýrir ef til vill viðhorf vinar míns) að hann
30
HEIMSMYND
J Ú L j