Heimsmynd - 01.07.1993, Side 31

Heimsmynd - 01.07.1993, Side 31
var júgóslavneskur Tyrki frá Makedóníu, og bjó eins og við á Norðurbrú í Kaupmanna- höfn. Þegar ég sagðist gjarnan vilja kynnast þessu fólki sem best sagðist hann myndi koma með „eintak“ næsta dag. Sabri efndi heit sitt og þann dag kom hann með kunningja sinn Sadri Astono- vitcki, hálfþrítugan, lávaxinn og hnotubrún- an mann sem leiddi við hönd sér eina af fjórum dætrum sínum. Þannig hófust kynni okkar sem efldust þann tíma sem við bjugg- um í Kaupmannahöfn. Hann var 25 ára en kona hans þremur árum yngri og þó áttu þau fjögur börn, allt stúlkur. Hann var at- vinnulaus og hún skúraði gólf. Þótt fjárhag- ur þeirra virtist ekki með þeim hætti að skynsamlegt væri að eignast fleiri börn kenndu rótgrónir siðir þjóðar þeirra að þau yrðu að reyna að eignast son. Sonur væri eina haldgóða öryggið í ellinni. Nokkrum mánuðum eftir að við kynnt- umst og frú Astonovitscki hafði tekið að gildna undir belti spurðu þau hvort við vildum taka að okkur barnið sem hún bar undir belti ef það reyndist vera stúlka. „Fimm börn eru okkur ofviða,“ sögðu þau, „og svo verðum við að halda áfram þar til við eignumst dreng.“ Spurningin kom svo flatt upp á okkur að okkur láðist að svara, enda hálf vantrúuð á tilboðið. Þeir sem þekktu sígauna betur en ég sögðu okkur nokkru síðar að boðið hafi að öllum líkind- um verið af heilindum meint, enda barnið ekki gjöf, öllu heldur lán í trausti þess að við tryggðum þvi bjarta framtíð. Þegar við vorum loks tilbúin með svarið var fjölskyldan flutt og hafði ekki skilið eftir sig nein spor. Enginn virtist vita hvert þau höfðu farið, þau voru horfin. Þótt ég haldi ekki í vonina um að fá bréf frá Sadri Astonovitcki og fjölskyldu í pósti geymi ég minningar um skemmtileg kynni við litríkt fólk sem birtist og hvarf. Stundum verður mér hugsað til telpnanna litlu, brúnna á hörund með tinnusvart hár og dökkbrún augu sem geisluðu af lífsgleði. Þrátt fyrir velmegun íslensks samfélags þykist ég þess fullviss að stúlkubarnið sem okkur bauðst hefði farið mikils á mis ef við hefðum skilið betur dýptina og einlægnina í spumingunni og svarað henni játandi. Og enn fylgist ég með sígaunum úr fjar- lægð, heillaður af lífsþorsta þessa sérstæða fólks og forvitinn um lifshætti sem em okkur svo framandi. Á liðnu hausti las ég grein í þýsku tímariti sem sagði frá „neyðarfundi” evrópskra sígauna sem hefði verið haldinn í Amsterdam fyrir skömmu. Þar var skorað á þjóðir heims að berjast gegn ofsóknum „Fjórða ríkisins" á hendur sígunum. Ástæða þessara ákalls er sú að fyrir skömmu undirritaði þýski innanríkis- ráðherrann Rudolf Seiter tilskipun um að flytja alla sígauna sem höfðu komið frá Rúmeníu til baka. Að minnsta kosti þrjátíu þúsund sígaunum hefur verið safnað saman í tvö hunduð og fimmtíu borgum og bæjum og bíða þess að verða sendir mót óvissum örlögum í Rúmeníu. Þeir hafa engan rétt til að kæra nauðungarflutningana og eiga sér „Þetta er önnur ílótta- tilraun Peters Chitschdy. Til að reísa honum íyrir hið óskiljanlega tungu- mál var efrivör hans skorin burt og hún steikt, en hann síðan neyddur til að éta hana." fáa málsvara. í Þýskalandi hafa fréttir af fjöldaflutningunum, sem eru einsdæmi frá falli Þriðja ríkisins, ekki vakið neina sérstaka eftirtekt. Á undanförnum vikum hafa sígaunar mátt þola ótal árásir nýnasista sem hafa ráðist á búðir þeirra með bensínsprengjum og bareflum. Með því að vísa þeim úr landi án margra orða hafa þýsk stjórnvöld enn einu sinni gripið til ráðs sem róar einhverja um stund en leysir engan vanda. Píslarsaga sígauna í Evrópu er ekki ný af nálinni. í aldir hafa þeir verið á flótta undan menningunni, stoltir og litríkir ferða- langar sem hafa haldið fast í sérkenni sín og siði þrátt fyrir ótal tilraunir til að láta þá hverfa í fjöldann. Sígaunar eru komnir frá Norður-Indlandi og athuganir hafa leitt í ljós að þaðan hafi þeir farið einhvern tíma á bilinu frá 700- 1000 eftir Krist. Koma sígauna til Evrópu er sveipuð óvissu, eins og svo margt í sögu þeirra. Fyrst er getið um ferðir þessa fólks í Evrópu í heimild sem skrifuð var af kristnum munki á eynni Krít árið 1322. Hann lýsir framandi aðkomufólki og segir meðal annars: „Þeir eru sjaldan lengur en þrjátíu daga á hverjum stað og flytjast stöðugt búferlum með sín smáu, svörtu tjöld, eins og vansælt flóttafólk sem Guð hefur útskúfað." í fyrstunni vakti koma þeirra til Evrópu fádæma athygli. Enginn þekkti til uppruna þeirra og engu var líkara en þeir spryttu upp úr jörðinni. Forvitnir bændur og borg- arbúar þustu á móti þeim með útrétta arma og vinarþeli svo miklu að það breyttist stundum í gleypugang. Fáum nægði að skoða og grandgæfa þetta ókunna fólk á alla kanta og vegu, heldur var einnig freist- andi að fá tækifæri til að skyggnast inn í það sem flestum er hulið, bæði fortíð og framtíð; þann starfa höfðu spákonur sígauna. Sígaunar komu til Evrópu á þeim tíma er veldi kirkjunnar var hvað mest. Með valdi sínu yfir sálum fólksins skóp kirkjan þá samhygð sem varð ein af höfuðstoðum lénsskipulagsins. Með lærðum tilvitnunum í heilaga ritningu var fáfróðri alþýðu kennt að una við sitt í þeirri vissu að henni myndi verða umbunað á efsta degi. Við þessar aðstæður var hentugt fyrir sígauna að látast vera pílagrímar í yfirbótar- ferð. í fyrstu var þeim trúað. Skýring þeirra á yfirbótarflakkinu var vissum breyt- ingum undirorpin frá einum stað til annars. Ein skýring þeirra var sú að þeir hefðu ver- ið reknir úr Egyptalandi vegna þess að þeir hefðu ekki skotið skjólshúsi yfir Maríu og Jesú á flótta þeirra. Önnur var á þá leið að þeir hafi neitað Jesúbarninu um vatn, og enn önnur að þeir hafi verið heiðingjar sem snúist hafi til kristni, snúið aftur til heiðni og frelsast á ný. Vegna þessarar hrösunar hafi þeir fengið þá refsingu að flakka land úr landi í sjö ár. HEIMSMYND J Ú L í 31

x

Heimsmynd

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimsmynd
https://timarit.is/publication/1408

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.