Heimsmynd - 01.07.1993, Qupperneq 52

jJmwii- áí fólks gleymist seint ... Og Viðar
já, hann var í uppáhaldi hjá
m l' JmJ móður minni, einskonar gullhrút-
I ur eða heimaalningur meðal
^ kvennanna.“
1967 er haldinn átakafundur í borgarstjórn
Reykjavíkur og umræðuefnið á dagskrá er
barnaheimilismál í höfuðborginni. Sigurjón
Björnsson er þá borgarfulltrúi og í ræðu sinni
talar hann um barnaheimili í borginni sem
ættu að vera heilsulind ungra barna en séu
vart meira en gróðrarstía andlegrar veiklunar.
Hann nefnir sérstaklega barnaheimilið Hltðar-
enda þar sem börnin eru höfð bak við gler
eins og sýningargripir og þær aðferðir sem
eru notaðar við umönnun barnanna geti leitt
til alvarlegra sjúkdóma og fyrir því séu dæmi.
„Útvarpsþátturinn, Eins og dýr í búri, átti
aldrei að fjalla um mig og mína fjölskyldu þó
svo að sú hafi orðið niðurstaðan" segir Viðar.
„Við systkinin vorum of nærtækt dæmi til að
ég gæti látið það hjá líða. Það er einnig at-
hyglisvert að við dvöldum þar í tvö og hálft ár
en hámarks dvalartími barna var annars eitt
og hálft ár. Mamma hefur einnig orðfæri og
Það hefur sjálfsagt
þótt óviðurkvæmilegt
að klæða mig í rósóttan
kjól og því brugðu góðar
konur á það ráð að sauma
á mig jakka.
frásagnarhátt alþýðufólks og það leitaði á mig
og mér fannst freistandi að koma því á fram-
færi eftir að við ræddum þetta mál. Hún hafði
reyndar ekki viljað ræða þetta áður. Hafði vilj-
að gleyma því, en ég lét mig ekki og var sífellt
að stinga að henni minningabrotum sem ég
hafði upp úr vinkonu hennar og á endanum
iét hún undan. Þessi útvarpsþáttur reyndist
síðan vera ákveðin lausn fyrir hana og eftir
hann hefur henni og systur minni reynst auð-
veldara að tala saman. Hann hefði líka eftir á
að hyggja allt eins getað heitið í góðri trú, þó
svo að annað nafn hafi orðið fyrir valinu. Allt
var þetta gert í góðri trú.“
Við gerð útvarpsþáttarins um barnaheimilið
fékk Viðar vitneskju um fleira í sambandi við
bemsku sína. Faðir hans hafði orðið meiri ör-
lagavaldur í bernsku tvíburanna en hann hafði
grunað: „Ég hafði ekkert samband við pabba
sem barn eða unglingur og hann ekki við
okkur systkinin nema hvað hann færði okkur
jólagjafir, dúkkur og leikfangabíla sem við
fengurn á aðfangadagskvöld. Það var fyrst eftir
að ég varð þekktur sem hann fór að hafa sam-
band og ég kynntist honum eitthvað. Mamma
sagði mér ekki frá því fyrr en í viðtölum
vegna útvarpsþáttarins að hann hafi hótað að
neyða hana til að drepa sig ef fleiri börn
kæmu undir. Hún sagði þarna engum frá
þessu en hræddist hann og tók þá ákvörðun
að hún yrði að safna nægilegum peningum til
að geta annast börnin án þess að þurfa að
leita til hans. Það var því ekki síst vegna ótta
við hann sem hún varð að korna okkur fyrir
og fara að vinna suður í Keflavík. Síðan þetta
varð ljóst hef ég ekki treyst mér til að hafa
samband við hann aftur.“
Eftir barnaheimilið á Hliðarenda bjuggu
systkinin hjá móður sinni í Njarðvíkum. „Ég
minnist fárra hluta þaðan að undanskilinni
rigningunni og rokinu sem alltaf var.“ Og við
fjögurra ára aldur flytjast tvíburarnir ásamt
móður sinni í eitt herbergi við Laugaveg þar
sem móðirin fær vinnu í Reykjavík og þar búa
þau í fimm ár. Hún fer síðan að vinna aftur
upp á Keflavíkurflugvelli en missir vinnuna,
brotnar saman og liggur mestan part rúmföst
þann vetur. Systkinin reyna að bjarga sér eftir
bestu getu. En móðirin hefur fengið nóg af
ævintýrinu fyrir sunnan. Þegar hún hefur talið
í sig kjark aftur er það til að pakka niður fá-
tæklegum föggum sínum og halda aftur norð-
ur á Akureyri. Og gamla plássið hennar í verk-
smiðjunni biður en hún þarf ekki lengur kassa
til að ná upp á vélina. Það beið hennar fleira
á Akureyri, þar hitti hún aftur fyrir mann sem
hún þekkti þegar hún var ung og þau rugla
saman reytum. „Eftir þetta verður mamma í
fyrsta sinn hamingjusöm og hún er enn að
njóta lífsins. Ég hætti að vera trúnaðarvinur
mömmu í þeim mæli sem verið hafði, en hún
hafði haft ákaflega fáa fýrir sunnan sem hún
gat snúið sér til. Ég fór líka að hafa rninna að
segja af systur minni. Áður hafði ég passað
mjög rnikið upp á hana þvi að hún sá svo illa
og var dálítið lokuð inni í sjálfri sér. En eftir
það fór ég sem unglingur að sleppa mér
meira lausum, hafa áhugamál og stofna til vin-
áttu við aðra krakka.
Eg var fimmtán ára þegar stofnun atvinnu-
leikhúss á Akureyri var undirbúningi og
mikill áhugi meðal leikhússfólks fyrir norðan.
Á þessum tíma komu atvinnuleikarar til Akur-
eyrar og fyrstu sporin voru stigin í þá áttina.
Ég fór að hanga niðri í leikhúsi á daginn og
stundum fram á rauðar nætur. Mamma gerði
ekki athugasemd við það, hún treysti mér
alltaf fullkomlega. Það var helst að kennararn-
ir í skólanum gerðu einhverjar athugasemdir
við frelsisást mína því að ég valsaði inn og út
úr tímum, jafnvel þar sem ég átti ekkert að
vera. Ef það datt í mig að læra dönsku þá var
ég sestur þar án þess að spyrja kóng eða prest
og þannig var um allt og kannski má segja að
ég hafi stofnað mitt eigið fjölbrautakerfi. Ég
átti svo frábæra kennara í gagnfræðaskólanum
og flestir leyfðu þeir mér að ganga mína leið.
52