Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1998, Side 34

Hafliði Vilhelmsson rithöfundur:
Y firborðsmennska
s
Ibernsku las ég um tvo ofurhuga
sem flugu í kringum hnöttinn árið
1927 en fyrir sextíu árum taldist
það til afreka enda heimurinn miklu
stærri í þá daga og spennandi að
kynnast fjarlægum þjóðum með
framandi siði, enda
menn ekki búnir að
sjá alla skapaða
hluti í sjónvarpi
eins og nú til dags.
Þessir fljúgandi
ofurhugar tóku
land í Nýju-Gíneu
og nutu þar gest-
risni hausaveiðara.
I landi hausaveið-
aranna var það iðja
íbúanna að gera nágranna sína höfðinu
styttri. Þessar hausaveiðar voru eink-
um stundaðar í skjóli myrkurs og því
var beinlínis lífshættulegt að taka á sig
náðir á kvöldin því menn gátu alltaf
átt von á því að vakna höfðinu styttri.
Því reið á að halda vöku sinni og þeir
lifðu lengst sem minnstan svefninn
þurftu. Langlífastir allra í þessu þorpi
hausaveiðara voru meðlimir fjölskyld-
unnar af ætt Pungsórías, en sú fjöl-
skylda var illa haldin af kláða sem rekja
mátti til arfgengs húðsjúkdóms sem
hrjáði fjölskylduna. Sagt var að fjöl-
skylda þessi svæfi aldrei fyrir kláða.
Því þóttust menn nokkuð öruggir um
sig ef þeir sváfu í sama húsi og
Pungsórías-fjölskyldan, enginn kom að
þeim sofandi á nóttunni og því óhægt
um vik að skilja höfuð þeirra frá
búknum. Pungsórías-fjölskyldan var
því í mestu metum hjá þessari þjóð
hausaveiðara og menn sóttust eftir að
giftast inn í þessa fjölskyldu, enda hin
besta líftrygging að mægjast henni.
Sem barn þráði ég að flytjast til
Nýju-Gíneu og setjast að hjá
þessum þjóðflokki, því þar þóttist ég
eiga mér trygga framtíð og geta komist
til æðstu meðorða. A Islandi gæti ég
ekki búið, það er alltof kalt, sagði mér
læknirinn sem fyrst greindi að ég væri
með psóríasis. En mér auðnaðist aldrei
að komast til Nýju-Gíneu, á Islandi hef
ég hokrað mest alla mína ævi og lifað
við minn psóríasis sem hefur reynst
mér tryggur förunautur. Það er því
útséð um að ég komist nokkurn tíma
til metorða því Island er því miður
engin Nýja-Gínea og því telst það
enginn ávinningur að þjást af klæj-
andi exemi eða psóríasis. Enda
búum við hér á landi ekki í sælu
þjóðfélagi hausaveiðara þótt ýmsir
séu farnir að halda það, samanber
seinustu strákapör Pósts og síma.
*
Island er, kannski sem betur fer,
ósköp tíðindalaust land, mann-
lífið slétt og fellt og á það sammerkt
með hinum vestræna efnishyggju-
heimi að tigna og dá hið ytra borð
en hugsa lítt um það sem undir býr.
Við lifum í hröðum heimi nútímans
sem metur yfirborð og ásýnd hlut-
anna framar öllu öðru. Við lifum
semsé í heimi yfirborðsmennsk-
unnar, heimi sem er upptekinn af
úthverfunni en lætur sig innrætið
engu skipta: heimur sem kýs fremur
það sem sýnist en kærir sig ekkert
um það sem er. Við lifum í hilling-
um hins flöktandi sjónvarps- og
tölvuskjás og unum okkur glöð við
sýndarveruleikann. I nútímanum
skiptir ytra byrði hlutanna öllu máli
og í kringum þessa yfirborðs-
mennsku snarsnýst heill iðnaður
auglýsinga og tímarita sem nærir og
nærist á yfirborðsmennskunni. Allt
snýst um það að skapa sér ímynd, gera
sér upp draum sem gefur skammgóðan
vermi en reynist haldlaus þegar á
herðir. Imyndafræðin gengur út á það
að fegra og slétta yfirborðið, gera það
sem áferðarfallegast og silkimjúkt.
Yfirborðsmennska nútímans setur
mark sitt á mennina, öllum er um-
hugað um að líta sem best út: menn eru
uppteknir af sínu ytra lagi, tálga sig á
líkamsræktarstöðvum og leggja á sig
alls lags píslir í þeim göfuga tilgangi
að verða sléttari og felldari en náunginn
og falla af fremsta megni inn í þá
ímynd og forskrift sem auglýsinga-
heimurinn setur þeim.
Ekki nema von að í þessum heimi
yfirborðsmennskunnar þar sem
hrukkueyðingarkrem og smyrsl til að
slétta appelsínuhúð ríða auglýsinga-
tímum, sé psóríasistinn illa haldinn af
minnimáttarkennd sem jaðrar við
sjálfsfyrirlitningu, því hvað er verra en
að misbjóða hinum silkislétta litlausa
heimi yfirborðsmennskunnar með því
að skarta rauðum, oft upphleyptum
hrúðurblettum, sem ekki einu sinni
magnaðasta sterahrukkueyðingarkrem
vinnur bót á? Enda eru víst fáir upp-
teknari af útliti sínu en psóríasistinn því
hann þráir heitast af öllu að fá að verða
sléttur og felldur eins og hinir.
Enda slítur enginn fleiri speglum en
psóríasistinn. Hvar sem hann er og
Haukur Guðlaugsson töfrar fram tóna sem ná undir yfirborðið.
Frá afmælisfundi SPOEX.
34