Ljósmæðrablaðið - des. 2020, Blaðsíða 66

66
ar. Svo er guð augljóslega sterkur þráður í sögun-
um og mjög áhugavert element í hetjusögum.
Það er alltaf þessi æðri máttur sem fylgir hetj-
unum og svo ótrúlega fallegt hvernig ljósmóðir-
in setur traust sitt á guð og konurnar setja svo
traust sitt á ljósmóðurina. Svo er sumt í sögunum
sem er alveg pínu fyndið og ótrúlegt eins og til
dæmis virðist hver einasta ljósmóðir hafa unnið í
einu erfiðasta og torfærasta umdæmi landsins og
svo er líka þessi rosalega áhersla á að aldrei hafi
hún misst barn eða sængurkonu sem er kannski
ólíklegt að eigi við um allar þær konur sem það
er sagt um“. Eitt stefið í bókinni snýr að launum
ljósmæðranna sem oft voru lítil eða engin. Við
ljósmæður höfum einmitt oft velt því fyrir okkur
hvort sú rómantíska mynd sem í gegnum tíðina
hefur verið dregin upp af hinni góðu, fórnfúsu
ljósmóður sem fær köllun, helgar sig starfinu
og ætlast ekki til launa hafi stundum flækst fyr-
ir okkur og valdið því að við séum ekki teknar
alvarlega sem fagmenn eða að sú hugmynd
grasseri ennþá að ljósmæður þurfi ekki laun af
því að þær njóti þess svo að vinna vinnuna sína.
„Já, þetta er mjög áhugavert og kemur einmitt
fram í launakaflanum í bókinni, það er slíkt yfir-
flóandi magn af árituðum skrautrituðum skjölum
og þakklætisvottum í þessum bókum að það er
alveg klikkað. Ljósmæðurnar nutu mikils þakk-
lætis og aðdáunar í nærsamfélaginu en að sama
skapi kemur víða fram tregðan til að meta vinnu
þeirra til veraldlegra launa“. Kristín segir að það
hafi einmitt kveikt áhuga hennar þegar hún las
bækurnar að hugsa um hvar sagan liggi og svo
hvar raunveruleikinn liggi og í raun hver munur-
inn sé á milli beinharða raunveruleikans og svo
mýtunnar.
Sagnfræðin og ljóðlistin
Það er merkilegt hvernig sýn okkar á fortíðina
getur breyst þegar hún er sett í nýtt samhengi.
Stundum virðist gamli tíminn eitthvað svo óvið-
eigandi í samhengi dagsins í dag eða svo vitnað
sé til eins ljóðanna í bókinni: „eins og / ranglega
orðuð setning / sem strika þurfi yfir / sem vendi-
legast“ En hvaða máli skipta þessar gömlu sögur,
er mikilvægt að við höldum áfram að lesa þær og
halda þeim á lofti?
„Já, ég held að það skipti mjög miklu máli.
Fortíðin er alltaf hluti af samfélaginu þó að við
þurfum alls ekki að lifa í henni. Fólk er alltaf að
hugsa um söguna og segja sögur af fortíðinni og
þegar það er gert þá er mjög mikilvægt að hún
sé sögð í þeirri fjölbreytni sem hún var. Ef sagan
er til dæmis sögð nógu oft án þess að konur taki
þátt í henni verður til sú mynd að þær hafi ekki
verið þátttakendur í samfélaginu og það er nátt-
úrulega bæði óréttlátt og setur konur í eitthvað
hlutverk sem þær voru ekki í. Þær voru líka ger-
endur í eigin lífi og í samfélaginu og skiptu máli
og voru alveg jafn mikill helmingur af öllu og þær
hafa verið síðan. Fyrir utan það þá er fólk líka al-
veg einstaklega áhugasamt um þessa sögu, það
er eitthvað í henni sem fólk tengir við. Þannig að
já, ég myndi segja að það væri bæði mikilvægt
að segja þessar sögur og skemmtilegt“. Krist-
ín segir að sögur kvenna hafi oft lent út í kanti í
gegnum tíðina og talað um að skortur sé á heim-
ildum um ýmis viðfangsefni. Hún bendir þó á að
það sé alltaf spurning um hvernig heimildir séu
lesnar, hvaða heimildir séu dregnar fram og hvert
sjónarhornið sé. Oft þurfi svo ótrúlega lítið til
þess að myndin breytist.
Eins og fyrr segir þá er Kristín Svava bæði
sagnfræðingur og skáld og gefur einmitt út
bók á báðum sviðum fyrir þessi jól. Konur sem
kjósa - aldarsaga er hin bókin, sem hún er með-
höfundur að ásamt Erlu Huldu Halldórsdóttur,
Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þor-
valdsdóttur, og er mjög metnaðarfullt verk um líf
og baráttu íslenskra kvenna í átt að því að verða
fullgildir borgarar í samfélaginu. Í henni er stjórn-
málaumhverfi greint og saga kvennabaráttunnar
á Íslandi rakin áratug fyrir áratug, allt frá því að
konur fengu kosningarétt 1915 til dagsins í dag.
Talsvert er fjallað um það hvernig kvennabarátt-
an hefur verið háð. Annars vegar með áherslu á
sameiginlegan reynsluheim kvenna og samstöðu
og hins vegar með einstaklingsframtakinu og
áherslu á að konur séu ekki allar settar undir sama
hatt bara af því að þær séu konur. Í þessu sam-
hengi langaði mig að spyrja Kristínu hvort hún
hafi staldrað við þá ákvörðun að taka frásagnir
af mörgum konum og steypa þeim saman í eina
frásögn eða eina konu?