Studia Islandica - 01.06.1963, Page 73

67
vesturströnd Noregs og í Norður-Svíþjóð. Fræðimenn
telja, að örnefni á Gautlandi og í nokkrum nálægum hér-
uðum hafi sérstöðu, er sýni, að Óðinn hafi verið tignaður
þar um fram önnur goð. Á Gautlandi eru til dæmis
örnefnin Óðinsakur og Friggjarakur, sem benda til þess,
að þau hafi verið blótuð til árs. Einnig eru þrír Óðins-
akrar í Suðaustur-Noregi. Þetta kemur vel heim við
skoðun Almgrens, sem heldur því fram, að nafnið Gautur
sé skylt sögninni að gjóta og hafi upphaflega verið haft
um guð frjóseminnar, er síðan hafi runnið saman við
Óðin.1 Mér finnst þó líklegra, að nafnið Gautur sé myndað
af heiti Gautlands. En ekkert er því til fyrirstöðu, að þessi
goðsögulegi forfaðir eða þjóðarguð Gauta hafi verið blót-
aður til árs. Síðar hefur sú dýrkun svo getað færzt yfir
á Óðin og gert hann að árguði á Gautlandi, eins og ör-
nefnið Óðinsakur virðist bera vitni um.
Sænskir fræðimenn hafa lagt mikla áherzlu á að sýna
þann mun, sem verið hafi á goðadýrkun Svía annars
vegar, en Gauta hins vegar, samkvæmt vitnisburði ör-
nefna.2 í hinu forna Svíaríki eru algengust örnefni, sem
dregin eru af nöfnum Vanagoða og Ullar. En þau eru
miklu sjaldgæfari innan Gautaríkis. Hins vegar virðist
Þór hafa verið blótaður jafnt um alla Svíþjóð og jafnvel
Óðinn líka á síðustu öldum heiðni. Ef litið er til annarra
Norðurlanda, virðast Danmörk og Suðaustur-Noregur
eiga samstöðu með Gautaríki, en aðrir hlutar Noregs með
Sviaríki, þar sem Uppland hafði forystu um goðadýrkun.
Af mannanöfnum, sem dregin eru af nafni Óðins, eru
ekki fleiri kunn en Óðinkár og Óðindís. Nafnið Óðinkár
stendur á nokkrum rúnasteinum í Danmörku frá 10. öld
og er auk þess borið af tveim biskupum þar í landi í kristn-
um sið. Nafnið Óðindís kemur hins vegar aðeins fyrir á
einum stað: á sænskum rúnasteini frá Vestmannalandi.
1 Sjá Almgren, bls. 283—87.
2 Sjá einkum rit E. Wesséns og Nordisk kultur XXVI, bls.
41—56.