Studia Islandica - 01.06.1970, Blaðsíða 103

101
ur saman í nokkrar andríkar setningar niðurstöður þeirra
samtala, sem á undan fóru. Eins og Róbert Belford í Marm-
ara hættir sendiherranum til að flytja boðskap sinn í skil-
yrðislausum fullyrðingum og jafnvel ræðum, en slíkur mál-
flutningur er vart til þess fallinn að vekja áhuga áhorfenda
á efninu.
Stefán Einarsson bendir réttilega á, að nafn leikritsins og
hugmynd minni á leikritið Message from Mars eftir Richard
Ganthony, sem komið hafði út árið 1923.1 Ef að er gáð, kem-
ur í ljós, að tengslin milli þessara tveggja leikrita eru ekki eins
mikil og nöfnin gefa til kynna. Aðalhugmyndin - um veru
frá öðrrnn hnetti, sem deilir á það, sem aflaga fer í jarðlífinu
- er þeim sameiginleg, og í báðum verkunum er mnrenning-
ur fulltrúi hinnar sönnu manntegundar. Efnismeðferð er að
öðru leyti gjörólík, t. a. m. er sá grundvallarmunur, að sendi-
boðinn frá Marz kemur aðeins fram í draumi, - og viðburð-
um í draumum eru að sjálfsögðu engin takmörk sett. Svip-
aðar hugmyndir hafa verið yrkisefni skálda um margar ald-
ir, og frá þvi sjónarmiði eru þær alls ekki frumlegri hjá
Ganthony en Guðmundi Kamban.2
Líkt og í Marmara er ein persóna burðarás verksins, og
eru hinar persónurnar aðeins umgerð hennar eða eins konar
sveimandi fylgihnettir í kringum eina sól. Við borð liggur,
að sendiherrann sé enn fyrirferðarmeiri en Róbert Belford,
því að hann er bókstaflega alltaf á sviðinu, fyrir utan þær
fjórar mínútur í upphafi leiksins, sem samkvæmið biður
komu hans. Sendiherrann er mannshugsjón höfundar og
boðberi skoðana hans, en er með þeim ósköpmn gerour, að
1 Sjá Stefán Einarsson 1932, 22. Þessi bók er hvorki til á bókasöfn-
um í Reykjavík né Kaupmannahöfn, og hef ég hana því ekki augum litið.
En árið 1929 var Sendiboðinn frá Marz settur á svið hjá Leikfélagi
Reykjavikur í þýðingu Boga Ólafssonar ( sjá Leikfélagið 50 ára, 267),
og hef ég haft þá þýðingu til hliðsjónar við samanburð verkanna.
2 Nægir að benda á verk franska rithöfundarins Cyrano de Bergerac,
Histoire comique des états et empires de la Lune, 1656, og Histoire comi-
que des états et empires du Soleil, 1661; Ludwig Holberg, Niels Klim,
1741, og H. G. Wells, The Wonderful Visit, 1895.