Studia Islandica - 01.06.1970, Blaðsíða 32

30
ekkert fremur en Björn Jónsson. En eftir öllum sólarmerkj-
um að dæma, virðist mér nærtækust sú skýring, sem læddist
að Birni Jónssyni, að orsakanna sé fremur að leita í dulvit-
und ritarans sjálfs en í öðrum heimi.
Eins og Björn bendir á, eru þess fjölmörg dæmi, að menn
skrifi ósjálfrátt. Hafa slík fyrirbrigði verið rannsökuð og
viðurkennd af sálfræðingmn, - en ekki hefur tekizt að færa
fyrir því fullnægjandi líkur, að um samband við framliðna
geti þar verið að ræða.
1 bók sinni Furðum sálarlífsins hefur Harald Schjelderup
það eftir McDougall, að tiltölulega margt heilbrigt fólk geti
iðkað ósjálfráða skrift. Stundum skrifi menn í miðilssvefni,
en í öðrum tilvikmn vakandi, og geti þeir á meðan haldið
uppi samræðum eða lesið, og séu þeir alls óvitandi um það,
sem þeir skrifa, þar til þeir lesa það. Schjelderup telur ósjálf-
ráða skrift eiga sér rætur í dulvitundinni. Segir hann, að
hún hafi m. a. verið notuð með góðum árangri til að fá inn-
sýn í löngu liðna bernskureynslu og til að uppgötva dulda
hæfileika.1 Og gæti það vel átt við í þessu tilviki. Mjög
sennilega spegla ævintýrin áhrif frá ýmsu, sem Guðmundur
hefur lesið og ef til vill reynt, og þar að auki sýna þau ótví-
ræða rithöfundarhæfileika hans. Væri því ekki úr vegi að
rekja þau til ýmissa fleiri rithöfunda lífs og liðinna, t. a. m.
Steingríms Thorsteinssonar og Hannesar Hafsteins, eins og
síðar mun að vikið, og áhrif Einars Hjörleifssonar á stíhnn
leyna sér ekki.
Bókin Or dularheimum hefst á huggunarljóði eignuðu B.
Thorarensen. Boðskapur þess er sá, að eigi skuli láta hug-
fallast, því að um síðir hirti til í hugum manna og þeir taki
á móti andatrúnni.
í ævintýrunum, sem öll boða andatrú, ríkir ekki jafnmikil
sigm-vissa, nema í hinu síðasta - þar rofar til að nýju.
I fyrsta ævintýrinu, Kœrleiksmerkinu, eignuðu H. C.
Andersen í þýðingu Jónasar Hallgrímssonar, birtist anda-
1 Schjelderup, 116-118.