Þjóðmál - 01.03.2018, Qupperneq 90

88 ÞJÓÐMÁL Vor 2018
Það er óþarfi fyrir íslenzka utanríkisráðu-
neytið að eyða miklu púðri í að finna sjálft
upp hjólið í þessu sambandi. Í grófum
dráttum er líklega nóg að eiga ljósritunarvél
og að kunna á hana.
Á árinu 2018 mun væntanlega koma í ljós,
hvaða viðskiptakostir standa Bretum til
boða. ESB mun ekki vera fráhverft því, að
Bretar gangi aftur í EFTA og gangi þannig
undir skilmála EES með Íslandi, Noregi og
Liechten stein. Bretar eru hins vegar síður en
svo ginnkeyptir fyrir aðild að EES, sem mundi
færa þeim frjálsa för fólks á milli EES-land-
anna, en hún réði atkvæði margra gegn
aðild í umræddri þjóðaratkvæðagreiðslu. Þá
mundu Bretar innan EES í raun áfram verða
undir lögsögu Evrópudómstólsins, sem er
eitur í beinum útgöngusinna. Brezka þingið
yrði síður en svo hrifið af því að þurfa að
samþykkja lög á færibandi frá ESB, sem Bretar
hefðu haft litla hönd í bagga með og ekki
mátt greiða atkvæði um innan vébanda EES.
Norsku samtökin „Nei við ESB“ hafa birt
skýrslu4, þar sem fram kemur, að frá upphafi
aðildar Noregs að EES árið 1992 og fram á
árið 2017 hafa 12.000 tilskipanir og reglu-
gerðir frá ESB verið innleiddar í Noregi „sem
[hafa] breytt norsku samfélagi á ýmsum
sviðum, þ. á m. í geirum samfélagsins, sem
áttu að vera utan [EES-]samningsins, svo sem
í sjávarútvegi og landbúnaði“, skrifar Morten
Harper4. Á Íslandi hafa um 11.000 innleiðing-
ar frá ESB átt sér stað í íslenzk lög frá 1994
eða um 460 á ári hverju. Þetta er líklega
meira en nemur eigin afköstum Alþingis og
embættismannakerfisins, þótt reglugerðir
séu með taldar. Þetta flóð frá þúsundum
búrókrata í Berlaymont eitt út af fyrir sig og
sú staðreynd, að ESB-gjörningarnir spanna
að hluta málefnasvið, sem áttu að vera utan
seilingar ESB, þegar Alþingi og Stórþingið
samþykktu EES-samninginn á sinni tíð, vekur
til umhugsunar um, hvort fullveldi Íslands
og Noregs hafi verið flutt til stofnana ESB og
ESA/EFTA-dómstólsins í mun meiri mæli en í
upphafi var ráðgert. Það blasir við mörgum,
að nú er svo komið, að löggjafarstofnanir
Íslands og Noregs eru komnar út á hála
braut gagnvart stjórnarskrám sínum. Samt
hafa þjóðirnar sjálfar aldrei fengið að tjá sig
beint um afstöðuna til EES, og er vissulega
kominn tími til þess við þau vatnaskil, að ein
mikilvægasta viðskiptaþjóð þessara tveggja
EFTA-ríkja er að losa sig undan aðild að ESB.
Sú staðreynd fjölgar valkostum um viðskipta-
sambönd í Evrópu.
Í skýrslunni, „The EEA is not the Way“5 eru færð
ítarleg rök fyrir því, að hagsmunum Bretlands
verði ekki bezt fyrir komið innan vébanda EES
eftir skilnaðinn við ESB, heldur með tvíhliða
viðskiptasamningi. Sömu rök gilda enn frekar
fyrir smáríki í Evrópu. „Nei við ESB“ er í raun
orðið að „Nei við EES“, og eru m.a. færð þessi
rök fyrir úrsögn Noregs úr EES:
„EES-samningurinn hefur reynzt nákvæm-
lega eins og samningurinn, sem „Nei við
ESB“ varaði við, þegar Noregur gerðist aðili
fyrir 25 árum: „greiða, hlýða og þegja“.
Í Brexit- umræðunni hafa sumir mælt fyrir
EES, sem möguleika fyrir Bretland, þ.m.t.
framkvæmdastjórn ESB, en kennslustundin
frá Noregi eftir aldarfjórðungsreynslu er sú,
að í EES er landið ekki fært um að stjórna
eigin málum. [jafngildir fullyrðingu um,
að veigamikið fullveldisframsal hafi farið
fram frá Stórþinginu til stjórnkerfis ESB,
sem kemur heim og saman við reynsluna
af fullveldisframsali Alþingis.] Og það, sem
kann að hafa verið ætlað sem tímabundið
fyrirkomulag, dagaði uppi í áratugi. EES-
samningurinn var reyndar gerður til að
undirbúa aðild Noregs að ESB – sem þjóðin
hafnaði síðan í þjóðaratkvæðagreiðslu 1994.
Við í „Nei við ESB“ viljum skipta á EES-
samninginum og nýjum viðskiptasamningi
og krefjumst þjóðaratkvæðagreiðslu um
uppsögn EES-samningsins. Við erum viss
um, að það væri betra að eiga viðskipti
á jöfnum skilmálum við ESB en að vera
samþætt inn í Innri markaðinn og „frelsi“
hans: frjálst flæði vöru, þjónustu, fjárma-
gns og vinnuafls [og nú síðast 5. frelsið:
frjálst flæði orku, sem jafngildir fullveldis-
sviptingu á orkumálasviðinu – innsk. BJo].