Saga - 2012, Side 117

kvennasögu.4 Þar var sjónum jafnan beint að konum sem gátu talist
frumkvöðlar á sínu sviði eða „á undan sinni samtíð“ og þá um leið
fórnarlömb sinnar samtíðar. Í samanburði við karlpersónur sög-
unnar, sem komið höfðu fram á sjónarsviðið sem hið kynlausa við -
mið, varð kyn kvenna grundvallaratriði í sögu þeirra, líkt og átti við
um uppruna eða kynþátt ýmissa minnihlutahópa. Konur sögunnar
áttu þannig að endurspegla ákveðið ástand, vera viðfangsefni sem
varpað gæti ljósi á almenna sögulega þróun og þróun þess samfélags
sem setti þeim skorður. Í sögulegri ævisagnaritun um konur var kyn
þeirra að sama skapi leiðarstef og beindust sjónir höfunda í upphafi
þannig að ævi einstakra valdhafa, þar til sögur um braut ryðjendur á
sviði vísinda, lista, kvenfrelsis, líknar- eða góðgerðarstarfsemi ýmiss
konar urðu þungamiðjan í slíkri sagnaritun. Annar flokkur kvenna
sem ævisagnaritarar tóku fljótlega að beina sjónum sínum að voru
„konurnar á bak við tjöldin“ í lífi þekktra karlmanna. Þær bækur
hafa jafnan það markmið að sýna fram á hlutverk konunnar í lífi og
starfi karlmannsins eða að frelsa hana úr viðjum sögusagna um eigið
líf.5 Hér endurspeglast auðvitað áherslur í mun almennri sögu -
hreyfimynd með hljóði frá 19. öld … 115
4 Þótt margt hafi verið skrifað um ævisagnaformið eru rannsóknir sem beinast
sérstaklega að ævisagnaritun um konur vel teljandi. Virginia Woolf skrifaði
tvær ritgerðir um ævisagnaformið „The New Biography“ (1927) og „The Art of
Biography“ (1939), en þar er ekki rætt sérstaklega um ævisögur kvenna heldur
um aðferðir og tengsl formsins við skáldskap, sem einnig var viðfangsefni henn-
ar í skáldsögunni Orlando. A Biography (London: Hogarth Press 1928). Um ævi-
sögur kvenna sjá til dæmis Carolyn G. Heilbrun, Writing a Woman’s Life (New
York: Ballantine Books 1988); Linda Wagner-Martin, Telling Women’s Lives (New
Brunswick: Rutgers University Press 1994); The Challenge of Feminist Biography.
Writing the Lives of Modern American Women. Ritstj. Sara Alpern o.fl. (Chicago:
University of Illinois Press 1992) og einnig Liz Stanley, The Auto/Biographical I:
Theory and Practice of Feminist Auto/Biography (Manchester og New York:
Manchester University Press 1992).
5 Nokkur þekkt en ólík dæmi af fjölmörgum ævisögum kvenna í lífi frægra karla
eru: Nancy Milford, Zelda. A Biography; Noel Riley Fitch, Sylvia Beach and the Lost
Generation (New York: Norton & Company 1985); Brenda Maddox, Nora. A
Biography of Nora Joyce (New York: Ballantine Books 1989); Claire Tomalin, The
Invisible Woman. The Story of Nelly Ternan and Charles Dickens (London: Penguin
1991); Blanche Wiesen Cook, Eleanor Roosevelt I–II (London: Viking Adult/
Bloomsbury 1992–1993); Stacy Schiff, Véra. (Mrs. Vladimir Nabokov) (New York:
Random House 1999); Julia Vickers, Lou von Salome. A Biography of the Woman
Who Inspired Freud, Nietzsche and Rilke (Jefferson: MacFarland 2008); Alexandra
Propoff, Sophia Tolstoy (New York: Free Press 2010); Woody Holton, Abigail
Adams (New York: Free Press 2010).
Saga haust 2012_Saga haust 2004 - NOTA 27.11.2012 10:47 Page 115