Saga - 2015, Side 123

erla hulda halldórsdóttir
Ferð til fortíðar
& sagnfræðingurinn
í verki sínu1
Þótt þeir tímar séu liðnir að sagnfræðingar ímyndi sér að þeir geti að öllu
leyti verið hlutlausir gagnvart heimildum sínum er furðu lítið skrifað um
það efni á Íslandi. og heldur ekki hvernig þeir komast að niðurstöðum sín-
um. Þó er þetta aðkallandi umfjöllunarefni, ekki síst þegar unnið er að rann-
sókn á ævi einstaklings. Ævisöguritarar, segir bandaríski sagnfræðingurinn
Jill Lepore, eru frægir að endemum fyrir að verða ástfangnir af viðfangsefni
sínu. Sem fellur svo oftar en ekki af stallinum þegar á rannsóknina líður því
aðdáunin getur breyst í óbeit. 
Í greininni verður rætt um ferð sagnfræðingsins til fortíðar og stöðu
hennar sjálfrar í rannsókninni — um samtvinnun tilfinninga og fræða,
fortíðar og samtíðar. Um það sem gerist í rýminu milli gamalla bréfa í kassa
og bókar, ævisögunnar.
Í febrúar árið 2014 sendi ég Ingu Láru Baldvinsdóttur safnverði á
Ljósmyndasafni Íslands, í Þjóðminjasafni, tölvupóst og spurði hvort
til væri ljósmynd af Sigríði Pálsdóttur, sem fædd var árið 1809 á
Hallfreðarstöðum í Hróarstungu en dáin á Breiðabólstað í Fljótshlíð
árið 1871. Lífshlaup hennar og bréfin sem hún skrifaði bróður sínum
hafa verið rannsóknarefni mitt undanfarin misseri. Ég hafði grun
Saga LIII:1 (2015), bls. 121–139.
v I Ð H o R F
1 Greinin byggir á fyrirlestri sem ég hélt í hádegisfundaröð Sagn fræð ingafélags
Íslands í Þjóðminjasafni 16. janúar 2015, einnig fyrirlestri á málþinginu Fólkið í
heimildunum — heimildir um fólk á Rannsóknarsetri Háskóla Íslands á Skaga -
strönd 11. október 2014 og erindi sem flutt var á málstofu við félagfræðideild
University of edinburgh 27. mars 2014. eftir öll erindin spunnust áhugaverðar
umræður um fortíð, sögu og stöðu fræðimannsins í verki sínu. Ég þakka þeim
sem þannig hjálpuðu mér að móta hugmyndir mínar og afstöðu mína til heim-
ilda og túlkunar.