Saga - 2015, Page 195

katrín Ólafsdóttir og Stefán Ólafsson, Economy, Politics and Welfare in Iceland
— Booms, Busts and Challenges (osló: Fafo 2014), bls. 1–123). verkalýðs hreyf -
ingin var með öðrum orðum venjulega fljót að ná kjaraskerðingunum til
baka — og vel það þrátt fyrir allt.
Tímabilið frá um 1961 til 1987 var þannig mikið velsældartímabil þrátt
fyrir verðbólgu og hörð átök á vinnumarkaði. kannski einmitt vegna mik-
illar festu verkalýðshreyfingarinnar í kjarabaráttunni. Það var einmitt á þessu
tímabili sem Íslendingar komust í röð þeirra þjóða sem hvað best lífskjör
höfðu (Stefán Ólafsson, Lífskjör og lífshættir á Norðurlöndum (Reykjavík:
Iðunn 1990)). Þó var það ekki bara hagstæð aukning kaupmáttar launa sem
því skilaði heldur hafði aukin atvinnuþátttaka kvenna einnig merkjanleg
áhrif á ráðstöfunartekjur heimila. Hækkun kaups kvenna umfram kaup
karla á sama tímabili skilaði sömuleiðis auknum kaupmætti heimila.
Á þessum tíma stórbatnaði húsakostur Íslendinga, bílaeign þeirra náði
upp í hæstu hæðir í heiminum, húsbúnaður og rafeindatæki seldust sem
aldrei fyrr og ferðalög erlendis urðu almenningseign. Þessi mikla lífskjara-
bylting hefði mátt koma betur fram í umfjöllun Sumarliða í kaflanum um
kjaramál og efnahagslíf 1960 til 2010, þótt hennar sé vissulega getið. Þetta er
mikilvægt vegna þess að sumir sem tjá sig um þessi mál virðast halda að
kjör almennings á Íslandi hafi ekki farið að batna að ráði fyrr en eftir þjóðar-
sáttarsamningana 1990. Þessi aðfinnsla mín er þó einkum spurning um
áherslu og framsetningu því þessa þróun má vel ráða af heildarumfjöllun
Sumarliða í kaflanum um kjaraþróunina 1960 til 2010 — og víðar í verkinu.
Bækurnar eru vel skrifaðar, skýrar og aðgengilegar og ríkulega mynd-
skreyttar. varla má annars staðar finna á einum stað jafn víðtæka og yfir-
litsgóða frásögn af þróun lífshátta alþýðunnar á Íslandi og mótun mikil-
vægra þátta samfélagsins síðustu hundrað árin eða svo. Sumarliði R.
Ísleifsson hefur unnið mikið og gott verk og ASÍ á heiður skilinn fyrir að
hafa haft þá víðsýni að ráðast í ritun slíkra bóka um þetta mikilvæga mál.
Stefán Ólafsson
ritdómar 193