Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Síða 45

2. árg. . Júlí-sept. 1939 V A K A
hann kistunni nafnið Sáttmáls-
örkin.
„Og gættu þín, afi gamli,“ sagði
hann með dálítið strákslegri rödd,
„að Felistearnir taki hana ekki
frá þér“.
„Þér er víst óþarft að burðast
með áhyggjur út af því,“ sagði
hinn aldraði og leiftraði baráttu-
glampi í augum hans. „Reyndu
fremur, ungi maður, að gæta þess,
hvað til þíns friðar heyrir, svo að
ekki falli þín synduga Jerúsalem
í duftið fyrir eyðingu sinna vold-
ugu drottnara“.
„Vertu sæll, afi gamli“, sagði
stráksi og skellti hurðum til yztu
dyra.
„Já, ekki má sleppa dýrmætum
tíma“, sagði gamli maðurinn
fremur við sjálfan sig en okkur.
Hann vissi nefnilega, að Jón litli
var að fara til kaffidrykkju
niður á Hótel Borg og þrjár
klukkustundir voru sízt of langur
tími til þeirrar athafnar. Síðan
rölti hann inn á herbergi sitt og
þegar ég leit þar inn að klukku-
tíma liðnum, lá hann afturábak
á dúklögðu kistunni sinni með
lokuð augu og hélt ég fyrst að
hann svæfi. Hann reis þá upp og
bauð mér sæti við hlið sér. Ég þáði
það og lauk erindi mínu um leið
og ég tók í nefið úr pontunni
hans, gamla nautshyrningnum,
sem hann hafði gefið sjálfum sér
á brúðkaupsdaginn sinn. Það varð
lítið úr samtali okkar að þessu
sinni.
Ég fann að óvenjulegur þungi
var í skapi hans. Hann stóð á
fætur og gekk að veggnum and-
spænis mér og horfði þar eins og
í leiðslu á ljósmynd af torfbænum
gamla, sem hann hafði reist á
fyrstu búskaparárum sínum. Ég
sat og virti hann fyrir mér með
dálítið öðrum hug en mér hafði
verið títt. Það var eins og ég læsi
þarna sögu heillar þjóðar, sem
rángjarnir herskarar væru búnir
að svipta öllu nema helgidómum
trúarinnar. Ég minntist viðræð-
unnar um Sáttmálsörkina, og sá
í nýju ljósi gildi þessara muna,
sem ég áður hafði skoðað sem of-
sjónir lamandi elliglapa. Nú var
eins og ég sæi lifandi sambandið
milli átthaga gamla mannsins og
baráttu hans fyrir lífinu annars-
vegar og þessara jarðnesku leifa
hans, þessarar ónothæfu, en eigi
að síður karlmannlegu persónu
hinsvegar. Það hefir einhvern-
tíma verið kraftur í þessum sam-
anreknu herðum og stálslegnu
fótum, og andleg göfgi bak við
háreista ennið og brúnirnar tígu-
legu. Þessar víðu, svelgslegu nas-
ir mundu hafa teygað margan
heilnæman drykk hinnar hress-
andi hafgolu og himinrunna jök-
ulstorms.
Allt í einu lyftir hann hendinni
og tekur myndina niður af veggn-
um. Hann gengur til mín og legg-
ur myndina á borðið fyrir fram-
an mig.
„Veiztu það“, sagði hann með
brimsúg í röddinni, „að Tjaldbúð-
in á eyðimörkinni skapaði traust-
ari sálir heldur en Jerúsalem og
Róm, þó að salir þeirra væru
203