Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Side 75

2. árg. . Júlí-sept. 1939 V A K A
M&lfrelsi
Frh. af bls491
Það eru nú alvarlegir tímar, og
engan veginn hættulausir. Okkar
helgustu erfðavenjum um sam-
starf og stjórn er meiri hætta bú-
in en nokkru sinni áður. Það, sem
bezt sameinar þjóðina, eru sameig-
inlegar endurminningar og sam-
eiginleg hætta. Það sáum við
bezt árið 1930 á hátíðarstundu og
það sjáum við nú á hinum erfið-
ustu tímum. Það stendur svo sér-
staklega á um okkur íslendinga,
að hættunum getum við mætt
með endurminningunum. Við
munum verjast vel, ef við erum
minnugir sögunnar. Það var ein
gæfa þessarar þjóðar, að hinn
mesti stjórnmálamaður, sem þjóð-
in hefir átt, Jón Sigurðsson, skyldi
jafnframt vera okkar mesti sagn-
fræðingur. Og hvenær, sem við
heyrum raddir um það, að við
ættum að haga málum okkar eft-
ir óskum einhvers einræðisríkis,
biðja um vernd þess, eða yfirleitt
hafa einræðisríki til fyrirmyndar
um stjórnskipulag á nokkurn hátt
— þá eigum við öll að geta svarað
einum rómi, skýrt og afdráttar-
laust:
Vér mótmælum allir!
Það er svar okkar litlu þjóðar,
sem frægust er af þingræði sínu
og friðarvilja, gegn allri áleitni
einræðisafla hversu geigvænleg-
ur, eða ísmeygilegur sem áróður-
inn er. Hér þarf ekki að rífa allt
til grunna og byggja upp af nýju
— því hornsteinarnir eru vel og
traustlega lagðir fyrir þúsund ár-
um. Samfelld og vaxandi þróun, í
samræmi við eðli þjóðarinnar og
sögu, leiðir okkur öruggt til þess
þroska, sem okkur er áskapað að
geta náð.
Hvað vantar íslenr.ka prcsta?
Frh. af bls. 218
prestar og trúaðir leikmenn, dragi af
sér dálítið af sleninu og ættu þeir þá að
geta áorkað þrennu til umbóta. í fyrsta
lagi geta prestarnir, ef að þeir aðeins
skilja svo lítið betur, hvað til friðar
heyrir (og „gera meira en þeir geta“),
lagt enn þá meira á sig til að vera sam-
an; jafnframt ætti það að vera til um-
bóta, að þeir flyttu hina almennu fundi
sína yfir á haustið. Og þeir geta lagt
reglubundnari rækt við sitt andlega
einkalíf — en um það mun ég ræða
síðar. í öðru lagi geta prestarnir
og trúaða fólkið i söfnuðunum lagt
meiri áherzlu á það að vera saman
og talazt við og biðja saman um
sannindi trúarinnar og viðfangsefni
lífsins. En hætt tel ég við, að lítið verði
úr þessu öllu saman og að ráð þessi
reynist litlu betur en ráð músanna um
að hengja klukkuna á köttinn, nema
þriðja ráðið nái fram að ganga. En það
er að gera prestunum dálítið hægara
fyrir um allt þetta á veraldlegu hliðina.
Þar verður trúaða fólkið í landinu og
þeir aðrir, sem traust hafa á þjóðnýtu
eðli kirkjunnar, fái hún að eins að njóta
sín, að drífa ákveðna umbót. Sumu á
því sviði verður vitanlega ekki um þok-
að, en sumu má þoka til, sé vilji til
þess: skilningurinn á því, að þetta er
þjóðarnauðsyn. Það má bægja starfs-
kröftum prestanna meir frá óskyldum
störfum með löggjöf og launakjörum,
er gera þeim fært að snúa bakinu við
hinum og þessum (oft misheppnuðum)
tilraunum til tekjuöflunar utan em-
bættis. Jafnframt væri þeim gert fært
að verja tíma og fé til að hittast og
vera saman meir en nú verður að hlíta.
Þetta er í sannleika undirstöðuatriði,
sem alls ekki verður farið í kring um.
Það verður að horfast í augu við það —
sé á annað borð nokkur alvara og ein-
lægni í óskinni um viðgang kristins
þjóðlífs á íslandi.
233