Rökkur : nýr flokkur - 01.06.1978, Side 5

Forspjall í útvarpi
„Það er saga frá Sandhólabygðinni á Jótlandi, sem nú skal segja“.
Þetta eru upphafsorð hinnar víðkunnu sögu H. C. Andersens, sem
gerist á nyrsta odda Jótlands, Gamla Skaga, og þar um slóðir. En
hún „hefst ekki þar“, bætir hann við, „heldur langar leiðir í burtu, í
suðurheiminum, suður á Spáni“. Þessi víðkunna og vinsæla saga
var birt í fyrsta sinn 1860 í f jórðu útgáfu „Nye Historier og Even-
tyr“, en árið áður hafði H. C. Andersen dvalizt um hríð á vestur-
strönd Jótlands og Skaganum. H. C. Andersen sagði sjálfur svo
frá, að hann hefði deilt um það við Oehlenschláger, eitt víðkunn-
asta skáld Dana, hvort til væri lif eftir þetta líf, og orðaskifti þeirra
orðið kveikjan að sögunni.
Hann kvað Oehlenschláger hafa spurt hann hvernig hann gæti
verið sannfærður um, að „til væri líf eftir þetta líf“, og fór óvægi-
legum orðum um fullyrðingar hans í þessa átt. Mennirnir ættu
guði svo óendanlega mikið að þakka í þessum heimi, og meira yrði
ekki krafizt. En Andersen lét ekki haggast, og kemur afstaða hans
fram í þeirri viðræðu, sem ungu hjónin áttu með sér í velsæld sinni
suður á Spáni, í upphafi sögunnar, en það er óþarft að endurtaka,
hé það að sagan er öll í þeim anda. Andersen benti á misjöfn kjör
mannanna í þessu lífi í viðtalinu, margskonar mótlæti og sorgir, og
guð mundi bæta mönnunum það upp, „lyfta og leysa allt, sem mönn-
unum var um megn í þessu lífi“.
Inn í frásögnina um hjónin ungu og það, sem síðar gerðist, fléttar
skáldið svo tilvitnanir úr miðaldakvæðinu um „kóngssoninn unga
frá Englandi“, og er þar annar megin „rauður þráður“ sögunnar.
Sagan lýsir að öðru leyti áhrifum þeim sem Andersen varð fyrir
á Skaganum, fólkinu og kjörum þess á löngu liðnum tíma af sinni
frábæru snilld og víkur í sögulok að þeim atburði, er gerðist á
átjándu öld, er sandstormarnir grófu kirkju Skagamanna í sand