Arkitektúr og skipulag - 01.08.1992, Qupperneq 20

REYKJAVÍK, AMSTERDAM,
HELSINGFORS
Ilok sjöunda áratugarins bar
svo við eitt sinn, að Alþingi
samþykkti breytingu á
húsnæðislöggj öfinni, er var
fáorð, lét lítið yfir sér og vakti enga
athygli. Engu að síður varð hún
grundvöllur að umfangsmiklum
byggingaframkvæmdum um land
allt, í þágu eldra fólks og aldraðra,
er staðið hafa alla tíð síðan og ég hef
nefnt „hljóðláta þjóðlífsbyltingu”.
Hið nýja lagaákvæði heimilaði
Húsnæðisstofnun ríkisins að veita
lán úr Byggingarsjóði ríkisins til
byggingar leiguíbúða fyrir aldraða
og öryrkja í elliheimilum og sér-
stökum öryrkjaheimilum. Laga-
heimildin hefur síðan breytzt á ýmsa
vegu og Framkvæmdasjóður
aldraðra einnig komið til sögunnar
(j afnframt því sem Byggingarsj óður
aldraðra (í Tryggingastofnun rfk-
isins) hefur hætt starfsemi sinni),
en það breytir ekki því, að hún
reyndist stórkostleg uppspretta
fj ármagns fyrir íbúðabyggingu í þágu
eldra fólks. Fyrir tilkomu hennar
var tæpast unnt að tala um sérstakar
stofnanir, né heldur sérstakar
íbúðabyggingar, fyrir eldra fólk,
annars staðar en á Akureyri og í
Reykjavík. En í kjölfar hennar tók
þróunin á rás, umfram allt fyrir
frumkvæði og tilstuðlan sveitar-
stjórnarmanna og áhugasamra
félagsmálamanna um land allt. Nú
er svo komið, að sjá má glæsileg
dvalarheimili aldraðra og sérstök
fjölbýlishús eldra fólks í fjölmörgum
byggðarlögum, jafnt til sjávar og
sveita. I dvalarheimilunum eru
íbúðir sennilega í miklum meiri-
hluta, en einstaklingsherbergi miklu
færri. Sennilega hefur Húsnæðis-
stofnunin nú veitt lán til byggingar
SIGURÐUR E. GUÐMUNDSSON
framkv.stj. Húsnæðisstofnunar ríkisins
Þegar sýnt var, á áttunda áratugn-
um að byggingaframkvæmdir
þessar færðust sífellt í aukana, þótti
Húsnæðisstofnun meir en við hæfí
að setja á blað vissar lágmarks-
reglur, sem gilda skyldu um stærðir
og gæði þess húsnæðis, sem verið
var að lána út á í þágu roskins
fólks.
Það er ekki óeðlilegt þótt maður
spyrji hvort verktakarnir séu
örugglega bestu mennirnir til að
móta þá byggingar- og húsnæðis-
stefnu, sem fylgt er, umræðulaust,
á þessu sviði, um þessar mundir.
nokkuð á annað þúsund íbúða af
þessu tagi, allt frá því að laga-
heimildin kom fyrst til sögunnar.
Þar eru ýmist leiguíbúðir eða
eignaríbúðir. Fyrstu árin voru hinar
fyrrnefndu reistar í mun meira mæli,
en seinni árin hafa eignaríbúðirnar
rutt sér til æ meira rúms. Hús-
næðisstofnunin hefur veitt sín lán
til byggingar íbúða fyrir eldri borgara
í byggingum, sem gj arnan hafa verið
nefndar „dvalarheimili”. en hafa þó
oft verið annar eðlis en þau dvalar-
heimili eru, sem reist hafa verið
með fjárstuðningi úr Fram-
kvæmdasjóði aldraðra, skv. sér-
stökum lögum þar um. Hygg ég, að
hin síðarnefndu hafi verið mun nær
því að mega kallast sjúkrastofnanir.
En hvað sem því líður er eftir-
tektarvert og íhugunarefni hvernig
þessi þróun hófst, án þess að það
hafi beinlínis verið ætlun lög-
gjafans, nema þá í mjög takmörk-
uðum mæli. Og hvernig hún fékk
frjálsan framgang, fyrir tilstuðlan
ríkisstofnunar er veitti lán, sem í
dag svara til milljarða króna, vegna
þessara byggingaframkvæmda.
Þegarsýntvar ááttundaáratugnum,
að byggingaframkvæmdir þessar
færðust sífellt í aukana, þótti
Húsnæðisstofnun meir en við hæfi
að setj a á blað vissar lágmarksreglur,
sem gilda sky ldu um stærðir og gæði
þess húsnæðis, sem verið var að
lána út á í þágu roskins fólks.
Reglurnar voru settar með hliðsjón
af gildandi reglum um sama efni í
ýmsum nágrannalöndum, að feng-
inni reynsluhérlendis og ísamræmi
við þau sjónarmið, er menn töldu
æskilegt að keppa að hér. Gylfi
Guðjónsson arkitekt var fenginn
til að safna saman upplýsingum um