Arkitektúr og skipulag - 01.08.1992, Blaðsíða 45

þakform ráðhússins hefur yfirbragð
Ikarusarvængj a og minnir á léttleika
og svif flugvélanna er sífellt draga
sig til lendingar við húsið og endur-
speglar form þaksins e.t.v. þversnið
af flugvélarvæng en slíkar stað-
bundnar líkingar ónáttúrlegs eða
menningarlegs eðlis njóta sífellt
meira fylgis sbr. byggingar finnsku
arkitektanna Heikkinens og Kar-
monen, er sýndu verk í Ásmund-
arsal eigi fyrir löngu. Það má í raun
segja að líkingamál af þessu tagi
beri einnig gamansaman keim af Le
Corbusier og hugmyndum hans um
húsið sem vél til að lifa í og enda-
lausar tilvitnanir hans í skip , verk-
smiðjur og loftför frá fyrstu tugum
aldarinnar.
Lagning þaksins var mikil ná-
kvæmnisvinna og í október 1991
féllu árleg verðlaun „Meistara-
sambands norræna blikksmiða” í
hlut ráðhúss Reykjavíkur vegna
útfærslu á þaki hússins. Það er
mikilvægt að hafa í huga að ráðhúsið
er sökum legu sinnar við fluglínu
Reykj avíkurflugvallar mikið skoðað
úr lofti, en flugvélar fljúga í
einungis 100 m hæð yfir bygginguna
og skýrir það áherslu á alhliða
skúlptúrískar eigindir hússins?
Köld og ber steypan sem er með
ljósu, hnökralausu yfirbragði ýtir
einnig undir þá hugmynd að ráð-
húsið sé sem ein risavaxin högg-
mynd úr föstu efni sem hefur verið
mótuð af mannahöndum, greypt í
stein og rifin stórkarlalega sundur
og saman og sveigð í allar áttir að
vild mannshugans og á endanum
gefin tímanum á vald til náttúrlegrar
veðrunar og óhjákvæmilegrar
eyðingar. Gertrud Stein skrifaði árið
1928 „Þannig er nú tuttugasta öldin,
hún er tími þegar allt brestur, hvar
allt er eyðilagt, hvar allt einangrar
sig; og er það mun frábærar en
tímabil þegar allt eltir sjálft sig”.
Þegar litið er á austurhlið ráðhússins
blasa við merkilegar andstæður og
mótsagnir þar sem annars vegar má
sjá byggingu sem er gróin umhverfi
sínu þar eð hönnun hennar teygir
sig áfram út og endurspeglar um-
hverfið í kring, hvort sem litið er í
áttina að vatninu, brúnni og jafnvel
bílastæðunum í norðri. Hins vegar
er byggingin fjarlæg umhverfinu,
endursamin, lagfærð og lagskipt,
toguð og teygð eftir eigin lögmálum
líkt og sjálfstætt tónverk með eigin
verund til íhugunar hvar borgin er
sjálf óháður tónlistarsalur. Þegar
litið er verk kúbískra eða súrrealískra
málara eins og Picassos eða Miros
sjáum við heim sem hefur verið
brotinn, rifinn og tekinn í sundur. I
öðrum orðum: við sj áum veröld sem
ræður ekki lengur við að viðhalda
samheldinni einingu eða fastri
mynd og samhengislaus slitrungur
og molnun eru e.t.v. meðal þeirra
eiginda sem skipta hvað mestu máli
í veröld okkar sem sífellt tekur á sig
nýjar myndir. Hinn sjáanlegi
mismunur milli ráðhússins og
borgarinnar og margvíslegar
framúrstefnulegar tilvitnanir líkj ast
helst súrrealískum, órökrænum
draumi en innan hans má skynja
leit tilaðsættaandstæðurþesssem
Köld og ber steypan sem er með
ljósu, hnökralausu yfirbragði ýtir
einnig undir þá hugmynd að ráð-
húsið sé sem ein risavaxin högg-
mynd úr föstu efni sem hefur verið
mótuð af mannahöndum, greypt í
stein og rifin stórkarlalega sundur
og saman og sveigð í allar áttir að
vild mannshugans og á endanum
gefin tímanum á vald til
náttúrlegrar veðrunar og
óhjákvæmilegrar eyðingar.
er eilíft gamalt og gróið og nútímann
og til þess að skilgreina það tíma-
lausa innan augnabl iksins sem er og
verður ávallt mikilvæg spurning í
listum og arkitektúr.
Finnski arkitektinn Severi Blom-
sted telur að í dag megi greina mark-
tækan arkitektúr í tvo meginflokka;
annars vegar arkitektúr forms og
hins vegar arkitektúr tilvistar hvar
hið fyrrgreinda má finna í upp-
sprengdum og úthverfum verkum
alþjóðaþenkjandi manna eins og
ameríkanans PeterEisenmans, aust-
urrísku arkitektanna CoopHimmel-
blau og hinnar írönsku Zaha Hadid
t.a.m. og hið síðargreinda í
staðbundnari, innhverfari og þöglari
verkumeinsogt.d. japanskamein-
lætasinnans Tadao Ando, Finnans
Erkki Kairamo eða Norðmannsins
Sverre Fehn.
Ráðhúsið er e.t.v. ein af fáum bygg-
ingum sem tekst á við það að reyna
að leysa andstæður forms og til-
vistar, hins alheimslega og stað-
bundna, hins háværa og þögla,
hreyfanlega og kyrrstæða, rökræna
og órökræna, og hefur yfirbragð
hússins nokkuð sem mætti segja að
einkennist af „frosinni hreyfingu“.
Góð byggingarlist hefur stundum
verið nefnd frosin tónlist og af því
leiðir að tónlist hlýtur að vera þíddur
arkitektúr. Slík byggingarlist
endurspeglar menningarlega fjöl-
breytni jafnt og hæfileikaríka
meðhöndlun rýmis. Margslungin
uppbygging húss þýðir ekki að hlu tir
séu skreyttir eins og rjómakökur
heldur er arkitektunum umhugað
um rými sem hefur hugmynda-
fræðilegan skýrleika til þess að
hreyfa við og upphefja tilfinningar
okkar og skilningarvit. Því betur
sem hlutur heppnast því fljótar
örvast vitin, því hæð örvunar er í
öfugu hlutfalli við tíma.
Hin frosna hreyfing ráðhússins er
afar áberandi og áhrif hennar aukast
með tíma, sérstaklega ef tekið er
tillit til þess hvernig það mun eldast
og tengjast umhverfi sínu. Á bak
við gerð góðra bygginga geta legið
43