Arkitektúr og skipulag - 01.08.1992, Blaðsíða 70

Hveragerði en nær mest 49,5° að
sumri til og 2,5°að vetri. NA- átt
veldur mestu veðrun á Suðurlandi
og hún flytur einnig mestan snjó.
V indur verður hins vegar sterkastur
af SA og því er oftast plantað skjól-
beltum gegn báðum þessum vind-
áttum til að mynda skjól og draga úr
vindstrengjum sbr. við Olfusborgir.
Víðir (salix) er mest notaða trjá-
tegundin til skjólbeltaræktunar á
þessu svæði. Hérlendis þarf að vera
10-20 m fjarlægð milli skjólbeltis
og húss til að ekki myndist skaflar.
Sömuleiðis draga lifandi skj ólveggir
úr loft- og hávaðamengun. Skjól-
belti við vegi safna að sér snjó
einkumúrhornréttrivindátt. Snjó-
gildra myndast ef hekk er beggja
vegna vegar. Ef skj ólveggur er heill
verðurmest snjósöfnun við sjálfan
vegginn. Eins og hálfs metra hár
skjólveggurmeð50% opnundreifir
snjónum jafnt. Gróið land geymir
í sér meiri sólarvarma en hvítar
snjóbreiður og þess vegna verður að
fara vel með þann gróður sem fyrir
er á byggingarsvæði ogjafnvel að
planta nýjum. Svæði eru mis-
munandi gróskumikil og vaxtarform
og hraði ræðst mikið af ríkjandi
vindáttum. (Sbr. trjágróður við
Ægisíðu.)
STAÐSETNING OG LÖGUN HÚSS
Stærð lóðar setur lögun og stað-
setningu byggingar þröngar skorður
og einnig verður að taka tillit til
sólarogútsýnis. Landslag, gróður-
þekja og nærliggjandi byggingar
ásamt höfuðvindáttum og helstu
úrkomuátt ættu einnig að hafa
bein áhrif á form og staðsetningu
húsa. Orkunotkun húss fer eftir
formi þess. Lítið yfirborð með tilliti
til rúmmáls sparar mesta orku og
eru einbýlishús á tveimur hæðum
með hringlaga eða ferkantaða
grunnmynd heppilegust. Boga-
dregin lögun bygginga dregur úr
vindálagiogsveipa- og skaflamynd-
un. Draga má úr orkunotkun með
því að setj a köld herbergi mót norðri
og austri eða þvert á vindátt. Heit
/
Hnattstaða Islands gerir það
að verkum að hér á landi er
enn mikilvægara en víða
annars staðar að taka tillit til
veðurfars og landslags í
skipulagningu þéttbvlis og
hönnun mannvirkja.
herbergi og stórir gluggar ættu hins
vegar snúa mót suðri. Þar sem
snjóalög eru ekki mikil er oft byggt
í skj óli af landslagi, gróðri eða öðrum
byggingum.
Æskilegt er að útisvæði (til sólbaða,
leikja og vinnu) snúi mót suðvestri
og gott er að nota timbur og dökka
liti til að geyma varmann. Oft þarf
að skýla gegn vindi úr mismunandi
áttum en í slík skjól getur snjór
safnast fyrir að vetrarlagi. Þess vegna
er heppilegra að hægt sé að taka
skjólveggi niður.
TIL HVERS NOTUM VIÐ SVO ÞESSA
VITNESKJU?
Staðbundnar byggingarhefðir
(regionalismi) og hægfara
(„óskipulögð”) þéttbýlismyndun
fela oft í sér aðlögun að staðháttum
og staðbundnu veðurfari. Þegar
skipuleggja þarf stór svæði með
hraði vill aftur á móti oft gleymast
að reikna með þessum mikilvægu
þáttum. Slík mistök draga úr nota-
gildi og auka viðhaldskostnað (
aukin veðrun húsa, meiri snjó-
mokstur o.s.frv. ) og veldur meiri
orkunotkun ( orkusóun ) en þyrfti
að vera.
Hnattstaða Islands gerir það að
verkum að hér á landi er enn
mikilvægara en víða annars staðar
að taka tillit til veðurfars og lands-
lags í skipulagningu þéttbýlis og
hönnun mannvirkja. Landið er á
mörkum „hins byggilega heims”(
sbr. vetrarborgir) og í farvegi lægða
(rysjótt veðurfar) og er auk þess
fjöllótt. Afofangreindum atriðum
ætti að vera ljóst að kalla þarf til
marga sérfræðinga til að sem
heillegust mynd fáist af þeirri flóknu
raðmynd sem samspil veðurs,
gróðurs og landslags (náttúrulegs
og manngerðs) er. I ráði er að út
komi síðar á þessu ári skýrsla hjá
Arkitektaskólanum í Ösló þar sem
útdrættir úr verkefnum allra
nemendanna verða birtir. H
68