Arkitektúr og skipulag - 01.08.1992, Side 97

ÚTIVISTARSV/fÐI NÝ VIÐHORF
Landslagsarkitektar þurfa að gefa mörgu gaum þegar þeir hanna
garða við stofnanir og önnur almenn útivistarsvœði. Líklegt er að þeir
sem mest yndi hafa af þeim séu einmitt fólk sem af einhverjum
óstœðum á erfitt með að komast leiðar sinnar og fullnœgja eðlilegri
þörf fyrir útivist.
BJÖRN AXELSSON
nemi í landslagsarkitektúr í
Bretlandi
ítonskraftur mennta-
skælinganna, sem þjóta
upp og niður tröppur
gamla skólans, vekur
örugglega upp minningar um léttari
tíð hjá þeim sem þykir nóg um að
staulast upp Amtmannsstíg. Það er
þó ekki aðeins fólk sem komið er af
léttasta skeiði sem finnst brattinn
erfiður, því öll höfum við einhvern
tímann lent í erfiðleikum með að
komast leiðar okkar. Jafnvel smá-
vægileg en oft og tíðum vandræða-
leg atvik á háum hælum á ósléttu
yfirborði gætu flokkast undir það.
Þungaðar konur, fólk með barna-
vagn og þeir sem hafa tognað eða
fótbrotnað eiga oft í basli með að
komast upp brattar tröppur.
Hindranir í umhverfinu eru af
ýmsum toga og ekki ætti að gleyma
að því fylgja viss forréttindi að
komast léttilega allra sinna ferða.
Manngert umhverfi þarf að vera
hugsað og skipulagt þannig að allir
eigi möguleika á ánægjulegri útÞ
vist.
ÝMSAR LAUSNIR
V ið hönnun útivistarsvæða og garða
þarf sérstaklega að huga að þeim
sem eiga við einhverja hreyfi-
hömlun eða fötlun að etja, hvort
sem hún er tímabundin eður ei. Það
eru einmitt þeir sem mest þurfa að
sækja sér yndi og ferskt loft í
skrúðgarða í þéttbýli. Þannig geta
útivistarsvæði og garðar skapað
nýjar víddir í afþreyingu og hreyf-
ingu sem skiptir höfuðmáli fyrir
marga.
Aukin hreyfing eykur almenna
vellíðan. Hún bætir andlega jafnt
sem líkamlega heilsu og það er
læknisfræðilega viðurkennt að oft
dregur hún úr lyfjanotkun. Þennan
þátt ætti ekki að vanmeta.
Hentugir göngustígar þurfa að vera
til staðar svo og góð staðsetning
dvalarsvæða og bekkja með tilliti
til útsýnis, sólar, skjóls og mannlífs
sem allir hafa ánægju af. Bekki,
ljósker, klakka og annað því um líkt
er þó best að hafa til hliðar við
aðahgönguleiðir. I nágrenni við
sambýli aldraðra eru áfangastaðir
mikilvægir sem hvetja fólk til
hreyfingar. Þargætikaupmaðurinn
á horninu eða aðrir áþekkir þjón-
ustuaðilar komið inn. Með þetta í
huga mætti forðast þá tilhneigingu
að koma allri þjónustu við aldraða
undir sama þak.
Að klöngrast upp tröppur er mikil
mæða fyrir suma svo ekki sé minnst
á þann erfiðleika sem þær valda
fólki í hjólastól, á hjóli eða með
barnavagn. Þetta er reyndar minni
KOLBRÚN Þ. ODDSDÓTTIR
landslagsarkitekt
vandi fyrir hjólreiðaskauta og
brettafólk því oftast er einfalt að
renna sér fram hjá eða spóla upp
grasið eða plöntubeðið sitt hvorum
megin tröppunnar. Afleiðingarnar
má sjá vítt og breitt á grasbölum
sem hafa verið traðkaðir í svaðið.
Rampar (skábrautir við tröppur)
myndu leysa þennan vanda og ættu
þeir að vera alls staðar þar sem
hæðarmismun er að finna sem
valkosturviðtröppur. Handriðættu
ávallt að vera við tröppur sitt
hvorummegin eða í miðju til
stuðnings. Þau eru mikil hjálp fyrir
blinda sem margir nota staf til að
átta sig betur á umhverfinu í
kringumsig. Ekki má þó gleyma að
hlutir sem staðsettir eru í 67 cm
hæð eða ofar eru ekki nemanlegir
með blindrastaf.
HVÍLD OG GRÓÐUR
Stoðveggir eru algengir í görðum og
eru þeir tilvalinn áningarstaður fyrir
þreyttan göngugarp. Þar er hægt að
hvíla lúin bein og njóta litadýrðar
og anganar plantna, sem og fegurðar
náttúrunnar. Með einföldum að-
ferðum er hægt að auðvelda fólki
að standa upp aftur, t.d. með því að
hafa öfugan fláa á veggnum að
neðan þannig að það skapist rými
fyrir hælana á fólki.
95