Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Qupperneq 91

Með því að skilja betur viðhorf hjúkrunarfræðinga og
ljósmæðra er hægt að hafa áhrif á áframhaldandi þróun
fjölskylduhjúkrunar á SAk. Út frá niðurstöðunum má ætla
að fjölskylduhjúkrun hafi fest sig í sessi á SAk. Niðurstöður
gefa til kynna að kennsluefni og útfærslu kennslunnar
megi bæta þar sem viðhorf breyttist ekki eftir námskeið í
fjölskylduhjúkrun eða á meðan á innleiðingarferlinu stóð.
Jafnframt er nauðsynlegt að gera rannsóknir hjá sjúklingum
og aðstandendum á upplifun á veittri fjölskylduhjúkrun.
Símenntun HA í samstarfi við Heilbrigðisvísindasvið HA
og SAk héldu vinnustofu, fræðsla og hagnýtar æfingar, í
fjölskylduhjúkrun í október 2018 með dr. Janice M. Bell og
dr. Lorraine M. Wright. Með stuðningi stjórnenda SAk tóku
tengiliðir fjölskylduhjúkrunar þátt í vinnustofunni sem
reyndist þeim mikil hvatning til að efla sig og samstarfsmenn
sína í fjölskylduhjúkrun. Stefnt er að annarri vinnustofu
með dr. Lorraine M. Wright haustið 2021, þegar færi gefst
fyrir heimsfaraldri COVID-19, til að viðhalda þekkingu í
fjölskylduhjúkrun á SAk.
Höfundar vilja þakka þátttakendum rannsóknar, tengiliðum
fjölskylduhjúkrunar og forstöðuhjúkrunarfræðingum á SAk
fyrir ómetanlegan stuðning og aðstoð við gagnasöfnun. SAk
og HSA fá þakkir fyrir stuðning við rannsakendur meðan
á rannsókn stóð. Jafnframt er fagráði fjölskylduhjúkrunar
á Landspítala og HHA þakkað fyrir samstarf sem m.a. fól
í sér faglegan stuðning og aðgengi að þekkingargrunni
í fjölskylduhjúkrun. Loks vilja rannsakendur þakka
B-vísindasjóði Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga fyrir veitta
rannsóknarstyrki í meistararannsóknum Áslaugar Felixdóttur
og Gunnhildar Óskar Sæbjörnsdóttur við Háskólann á
Akureyri. Gunnhildur Ósk Sæbjörnsdóttir fær bestu þakkir
fyrir leyfi til birtingar úr meistararitgerð hennar.
ÁLYKTUN
ÞAKKARORÐ
Rannsóknarniðurstöður benda til þess að hjúkrunarfræðingar
sem hafa fengið kennslu og þjálfun í fjölskylduhjúkrun hafa
jákvæðara viðhorf til fjölskylduhjúkrunar og eru frekar tilbúnir
að beita henni í klínískri vinnu (Sigurdardottir o.fl., 2015).
Það eru sambærilegar niðurstöður og í rannsókn á geðsviði
Landspítala þar sem hjúkrunarfræðingar töldu fjölskyldu síður
byrði eftir að hafa tekið þátt í námskeiði í fjölskylduhjúkrun
(Sveinbjarnardottir o.fl., 2011).
Tímaskortur, aðstöðuleysi, álag, stuttur legutími og að of
margir sjúklingar væru í umsjón hvers hjúkrunarfræðings
var nefnt sem hindrandi þættir í eigindlega hlutanum og
samræmist það niðurstöðum Gusdal og félaga (2017), Luttik
og félaga (2017) og Sveinbjarnadottir og félaga (2011). Allt eru
þetta mjög þekktir þættir í starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga í
tengslum við innleiðingu nýrra starfshátta. Meginniðurstaðan
varðandi hvaða hvetjandi ávinning hjúkrunarfræðingar á
SAk töldu fólginn í því að veita fjölskylduhjúkrun, töldu þeir
vera árangursríkari samskipti og samvinnu við aðstandendur.
Fjölskyldan nær að aðlagast veikindum og fær fræðslu um
sjúkdóminn og getur þannig borið fyrr kennsl á versnandi
einkenni, gripið fyrr inn í sjúkdómsástand sem getur dregið úr
endurinnlögnum (Gusdal o.fl., 2017).
Í þriðju eigindlegu spurningunni voru þátttakendur beðnir
um að lýsa hvernig þeir hefðu unnið með fjölskyldum á
sinni deild í síðustu viku. Niðurstöður sýndu að langoftast
unnuhjúkrunarfræðingar og ljósmæður á SAk með
vitsmunalega þætti fjölskylduvirkni, en í gegnum tíðina hefur
verið lögð mikil áhersla á fræðsluhlutverk hjúkrunarfræðinga.
Sóknarfærin geta legið í að þjálfa hjúkrunarfræðinga í
tilfinninga- og atferlisþáttunum en þeir voru notaðir í mun
minna mæli. Mikilvægt er að greina þarfir sjúklinga og
fjölskyldna þeirra á hverjum tíma, t.a.m. hvort einstaklingar
séu móttækilegir fyrir fræðslu eða hvort stuðningur eigi að
vera í forgangi. Á fjölskyldufundi getur verið unnið með eitt
virknisvið fjölskyldu, tvö eða öll samtímis (Shajani og Snell,
2019).
Fjölskyldan hefur umtalsverð áhrif á heilbrigði og vellíðan
einstaklinganna innan hennar. Með því að hafa stefnu um
að veita fjölskylduhjúkrun á SAk eru stjórnendur að leggja
áherslu á og staðfesta mikilvægi fjölskylduhjúkrunar.
Takmarkanir rannsóknar
Veikleikar rannsóknarinnar voru að sumir þátttakendur
luku ekki við að svara spurningarlistanum og aðrir merktu
í tvo svarmöguleika en það ógilti svör þeirra við tilteknum
spurningum. Þar með fækkaði þátttakendum í ákveðnum
spurningum og því var ekki unnt að nota alla spurningalista
til fulls. Innri áreiðanleiki spurningalistans reyndist í heild
sinni góður (0,846) en einn þáttur skar sig sérstaklega úr en
það var fjölskyldan sem byrði (0,511). Þann þátt má líta á sem
einn af veikleikum rannsóknarinnar því æskilegt er að innri
áreiðanleiki sé ≥ 0,7. Höfundar FINC-NA hafa gert umbætur á
spurningalistanum, m.a. hefur svarmöguleikum fjölgað þannig
að hlutlaus möguleiki er í boði (Saveman o.fl., 2011). Með nýja
spurningalistanum hefði ef til vill verið hægt að ná hærri innri
áreiðanleika. Það hefði aftur á móti komið í veg fyrir að hægt
væri að bera saman niðurstöður þessarar rannsóknar við fyrri
rannsóknir sem stuðst hafa við eldri útgáfu spurningalistans.
Enginn samanburðarhópur var í rannsókninni og veikir það
rök gagnvart áhrifum íhlutunar.
Allir tengiliðir innleiðingardeildanna fengu sömu kennslu og
leiðbeiningar í upphafi verkefnisins, það var gert til þess að
samræma kennslu tengiliða á öllum deildum. Ef til vill hafði
það áhrif á innri áreiðanleika íhlutunar að ekki kenndu sömu
leiðbeinendur námskeiðin á innleiðingardeildunum því það
hefði að öllum líkindum styrkt íhlutun rannsóknarinnar.
Styrkur rannsóknarinnar felst í góðu svarhlutfalli þátttakenda,
reglulegum fundum og samráði tengiliða til að tryggja
áreiðanleika íhlutunar og notuð voru áreiðanleg og réttmæt
mælitæki sem hafa verið notuð og forprófuð víða í íslensku
heilbrigðiskerfi.
Ritrýnd grein | Scientific paper
2. tbl. 97. árg. 2021 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 91