Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2023, Blaðsíða 68

68 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1 . tbl. 99. árg. 2023
kvenna hefur lengst um rúm þrjú ár eða 4% frá árinu 1991 til
2021, en íslenskra karla um tæp 5 ár eða 6% (Hagstofa Íslands
2022).
Á sama tíma og öldruðum fjölgar mikið hefur öðrum íbúum
í landinu jafnframt fjölgað hratt. Árleg meðaltalsfjölgun
íbúa á Íslandi hefur verið 1,5% á ári (2005-2019) sem er
rúmlega fimmtungs fjölgun á innan við 15 árum (Hagstofa
Íslands, 2022). Á síðasta áratug 2010-2021 fjölgaði erlendum
ríkisborgurum á Íslandi hlutfallslega mun meira en annars
staðar á Norðurlöndunum, fjölgun var að meðaltali
16,9% á ári samanborið við 2,5% til 4,6% annars staðar
á Norðurlöndunum). Á sama tíma fjölgaði íslenskum
ríkisborgurum um 0,6% á ári. Meðaltals hlutfallsleg
fólksfjölgun í landinu á ári frá 2010-2019 var fimm sinnum
meiri en í Finnlandi, þrefalt meiri en í Danmörku og rúmum
þriðjungi meiri en í Noregi og Svíþjóð (Hagstofa Íslands, 2022
og Nordic Statistics, 2022).
Á þessu sama árabili hefur fjöldi erlendra ferðamanna sem
heimsækja landið rúmlega fimmfaldast í tæplega tvær
milljónir árið 2019 (voru um 375 þúsund árið 2005) og fjöldi
umsækjenda um alþjóðlega vernd tæplega tífaldast úr 84
árið 2005 í 813 árið 2019. Út frá tölum frá Hagstofu Íslands má
álykta að árið 2019 hafi á hverjum tíma verið um 60 þúsund
erlendir ríkisborgarar í landinu að meðaltali á móti um 23
þúsund árið 2010 og næstum einn af hverjum fimm íbúum
landsins verið með erlent ríkisfang (Hagstofa Íslands, 2022).
Öldrun þjóðar hefur í för með sér aukna þörf
fyrir sjúkrahúsþjónustu
Fjölgun aldraðra hefur í för með sér aukna þörf fyrir
sjúkrahúsþjónustu en tæpur þriðjungur legudaga á
Landspítala árið 2022 voru nýttir af sjúklingum á aldrinum
70-85 ára en það er sá aldurshópur sem notar mest
legudeildarþjónustu Landspítala (mynd 1). Á næstu 15 árum
ná þessir fjölmennu árgangar fæddir 1953-1963 þeim aldri þar
sem mestar líkur eru á að þeir þurfi á innlögn á Landspítala að
halda (Landspítali hagdeild, 2023, Hagstofa Íslands, 2022).
Þegar talað er um fjölgun aldraðra snýst umræðan oft
um fjölgun hrumra aldraðra sem oft og tíðum eru í þörf
fyrir heimahjúkrun eða hjúkrunarheimili. Á þriðja stigs
sjúkrahúsi er hins vegar fyrst og fremst verið að veita
sérhæfða sjúkrahúsþjónustu vegna langvinnra og bráðra
veikinda. Sem dæmi má taka að á undanförnum árum og
áratugum hefur orðið mikil fjölgun í nýgengi krabbameina,
sem eru fyrst og fremst sjúkdómar eldra fólks (https://www.
krabb.is/rannsoknasetur/upplysingar-um-krabbamein/
yfirlitstolfraedi/). Fram undan er spáð enn frekari aukningu en
til ársins 2035 er spáð 41% aukningu í nýgengi krabbameina
og 52% til ársins 2040. Að auki hefur lifun aukist verulega
vegna framfara í meðferð, þannig eru í dag á lífi rúmlega
17.000 einstaklingar sem greinst hafa með krabbamein en
því er spáð að árið 2035 verði þeir rúmlega 24.000. Í þessum
hópi lifenda eru margir sem þarfnast ævilangrar meðferðar
og eftirlits. Þessi mikla aukning bæði í nýgengi og lifun kallar
á sérhæfða sjúkrahúsþjónustu og þar með talið sérhæfða
hjúkrun (Krabbameinsfélag Íslands).
Áhrif aukinnar fjölmenningar á þörf fyrir
sjúkrahúsþjónustu
Á árinu 2019 þáðu einstaklingar af 109 þjóðernum, með
jafnmörg ólík tungumál og menningu, þjónustu á Landspítala.
Sjúklingum með erlent ríkisfang hefur fjölgað mikið og á
allra síðustu árum voru 10% legusjúklinga 2019, en 3%
árið 2015 (mynd 2). Þetta er rúmlega þreföldun á fjórum
árum og sambærileg þróun hefur átt sér stað fyrir dag- og
göngudeildarþjónustu (Landspítali hagdeild, 2023).
47%
31%
10%
47%
32%
11%
48%
33%
11%
49%
34%
11%
52%
35%
11%
54%
35%
12%
55%
36%
12%
55%
36%
12%
55%
35%
12%
54%
35%
12%
55%
35%
12%
56%
35%
13%
56%
36%
13%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Mynd 1. Hlutdeild fjölda legudaga og lega 67 ára og eldri á Landspítala, ásamt hlutdeild í íbúafjölda á Íslandi 2010-2022.

Legudagar einstaklinga 67 ára og eldri á
Landspítala
Legur einstaklinga 67 ára og eldri á
Landspítala
Fjölda einstaklinga á Íslandi 67 ára
og eldri
Hjúkrun – grunnstoð heilbrigðiskerfisins