Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2023, Blaðsíða 73

1. tbl. 99. árg. 2023 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 73
inn á legudeild nokkrum dögum fyrir aðgerð til að gera
undirbúningsskoðun og rannsóknir, fá viðeigandi fræðslu
og tryggja að þeir væru fastandi fyrir aðgerð. Í dag fá þeir
sem ekki eru metnir í sérstökum áhættuhópum undirbúning
og fræðslu að miklu leyti gegnum símtöl og fjarþjónustu
(m.a. gegnum Heilsuveru). Ef um áhættuhóp er að ræða fer
undirbúningur fram á göngudeild en afar sjaldgæft er að
sjúklingar séu lagðir inn til undirbúnings fyrir aðgerðir.
Flestar göngudeildir spítalans taka á móti stórum
sjúklingahópum sem fá þjónustu frá þverfaglegum
teymum. Þróunin hefur verið sú að á göngudeildum hefur
teymisvinna aukist mikið og þjónusta hjúkrunarfræðinga
er stór þáttur í starfi flestra göngudeilda. Stærstur hluti
skjólstæðinga Landspítala eru einstaklingar með langvinna
flókna sjúkdóma sem hafa þörf fyrir sértæka markvissa
aðstoð. Hjúkrunarfræðingar með sérfræðingsleyfi hafa
því á undanförnum árum stofnað og rekið afar mikilvægar
göngudeildir eða veitt sértækar hjúkrunarmeðferðir í
teymisvinnu fyrir fólk með langvinna sjúkdóma og fjölskyldur
þeirra. Þessar deildir hafa margar hverjar sýnt fram á afar
góðan árangur af þjónustunni og má þar nefna göngudeild
fyrir fólk með langvinna lungnasjúkdóma sem hefur um
árabil aðallega sinnt sjúklingum með langvinna lungnateppu
og nú síðustu ár einnig fólki sem þarf öndunarstuðning
með heimaöndunarvélum á að halda. Hvorutveggja hefur
gert sjúklingum kleift að búa lengur heima og hefur dregið
úr innlögnum á sjúkrahús (Ingadottir, T.S. & Jonsdottir, H.,
2010; Jonsdottir, H & Ingadottir, T.S., 2011). Nefna mætti
fjölmörg dæmi um þróun göngudeildarþjónustu og er eitt
þeirra göngudeild barna með sykursýki sem hefur starfað
um árabil á Barnaspítala Hringsins. Þar hefur verið þróuð
hjúkrunarþjónusta og þverfagleg teymisvinna sem hefur leitt
til eftirtektarverðs árangurs í bættri sykurstjórnun barna og
ungmenna með sykursýki (Konráðsdottir, E & Svavarsdóttir,
E.K., 2011).
Með aukinni tækniþróun á undanförnum árum sem náði
nýjum hæðum í kjölfar heimsfaraldurs Covid-19 varð mikil
aukning í tölvusamskiptum við sjúklinga og fjarþjónustu
sem m.a. fól í sér meðferð gegnum einstaklingsfundi og/
Mynd 5. Þróun þjónustu við sjúklinga utan legudeilda á Landspítala 2015-2022.
eða hópfundi án þess að sjúklingar mættu í eigin persónu
á göngudeildir. Þróun samskiptavefsins Heilsuveru hefur
einnig gert það mögulegt að senda sjúklingum fræðsluefni og
ýmis matstæki og spurningalista á öruggan hátt. Þessi þróun
heldur áfram og hafa hjúkrunarfræðingar haft frumkvæði við
að nýta sér öruggar tæknilausnir í samskiptum við sjúklinga.
Þar má til dæmis nefna Krabbameinsgáttina sem er rafræn
heilbrigðisþjónusta þróuð til þess að styðja betur við sjúklinga
í krabbameinsmeðferð.
Umræður

Þær miklu lýðfræðilegu breytingar sem orðið hafa á
íslensku samfélagi á undanförnum árum og fyrirsjáanlegt
er að muni halda áfram hafa veruleg áhrif á eftirspurn eftir
heilbrigðisþjónustu og þá ekki síst hjúkrun. Eins og fram
kemur í þessari grein hefur hjúkrunarþyngd sjúklinga á
legudeildum aukist jafnt og þétt á undanförnum árum og
tilfærsla hefur orðið á því hvar sjúklingum er veitt þjónusta.
Þeir sjúklingar sem eru bráðveikir og með flóknustu þarfirnar
eru inniliggjandi á legudeildum og er umönnun slíkra
sjúklinga flókin og krefst bæði mikillar þekkingar og hæfni
hjúkrunarfræðinga.
Þar sem legudögum hefur ekki fjölgað til samræmis
við mannfjöldaþróun þá má færa rök fyrir því að þeir
sjúklingar sem áður fengu þjónustu í innlögn fái nú stærstan
hluta heilbrigðisþjónustu á dag- og göngudeildum og í
fjarheilbrigðisþjónustu. Í þessari grein er ekki gerð greining
á tilfærslu þyngri og flóknari sjúklinga á önnur þjónustustig
í heilbrigðiskerfinu, á aðrar sjúkrastofnanir, í heilsugæslu, í
heimahús og á hjúkrunarheimili. Þó má leiða að því líkum að
á öllum þessum stigum séu sjúklingar veikari og með flóknari
hjúkrunarþarfir.
Það að hafa réttmætar og áreiðanlegar mælingar á
hjúkrunarþyngd og hjúkrunarálagi er afar hjálplegt þegar
kemur að því að skipuleggja þjónustu og mönnun hennar.
Breytingar á starfsumhverfi og verkefnum hjúkrunarfræðinga á Landspítala á árunum 2005-2019
427.369
59.536
486.905
449.384
76.116
525.500
460.959
89.987
550.946455.457
107.654
563.111466.451
121.845
588.296
417.885
173.774
591.659455.780
174.452
630.232
442.623
170.777
613.400
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
700.000
Komur á dag- og göngudeildir og
bráðamóttökur
Símtöl/tölvupóstur ofl. Alls