Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2023, Qupperneq 91

1. tbl. 99. árg. 2023 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 91
Ritrýnd grein | Peer review
fyrstu árin: „Við fáum tækifærin til að taka bara endalausa
vinnu … ég held að nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar … setji
kannski líkamlegu og andlegu heilsuna til hliðar því þeir
vilja sanna sig og standa sig í djobbinu og taka endalausar
aukavaktir“ (Kári).
Sumir töldu að nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar störfuðu
undir óhóflegu álagi því þeir gerðu sér ekki grein fyrir að álagið
væri viðvarandi og þeir þyrftu að gæta sín ef þeir ætluðu að
starfa við hjúkrun til lengri tíma:
Það kom ein og ein vakt og maður var bara: Já já,
þetta er nú bara ein vakt sem ég komst ekki í mat og
þetta verður betra á morgun. En núna er þetta orðið
svona langhlaup og þú ert bara „þetta þýðir ekki“
(Elín).
Mikil ábyrgð og hræðsla við að gera mistök hafði neikvæð áhrif
á líðan þátttakenda: „Maður er miklu meira búinn á því … af
því að maður er alltaf á nálum“ (Unnur). Viðhorf til mistaka á
vinnustað gátu haft áhrif á hversu yfirþyrmandi hræðslan var.
Björk fann til aukins öryggis eftir að hafa fengið að heyra „hey,
við gerum öll mistök“ á meðan Unnur var að brotna undan
ábyrgð, en hún hafði slæma reynslu af því að gera mistök í
starfi.
Mikilvægi stuðnings í upphafi starfs: „Það væri
óþægilegt ef ... ég gæti ekki talað við einhvern“
Hjúkrunarfræðingarnir ítrekuðu mikilvægi stuðnings í upphafi
starfs og fannst mikilvægt að geta talað við einhvern sem
skilur starfið. Þeir upplifðu að stuðningur væri hvorki nógu
markviss né einstaklingsmiðaður og að stuðningsleysi dragi úr
starfsánægju.
Þátttakendur voru sammála um að stuðningur í upphafi starfs
hefði þurft að vera markvissari því hann stuðlaði að auknu
öryggi: „Þá hugsar maður bara: ég get alveg gert þetta, þetta
er ekkert vandamál“ (Teitur). Mikilvægt er að hafa einhvern á
vinnustaðnum að leita til „sem skilur hvað maður er að gera
og getur endurspeglað“ (Kári), því stundum vantaði þá „smá
handleiðslu“ (Brynja). Í sumum tilvikum var ekki viðurkennt
að starfið gæti reynst erfitt og starfsfólk þorði ekki að leita
sér aðstoðar: „Það vill ekki vera aumingi skilurðu, … maður
skammast sín líka fyrir að þurfa að leita eftir [stuðningi] af því
að það var svona pínu weak … svo safnast þetta bara upp
þegar þetta er aldrei rætt“ (Unnur).
Sumir höfðu einhvern reyndari til að leita til meðan aðrir
sögðu of mikið álag á vinnustaðnum valda því að reyndara
starfsfólk gæfi sér ekki tíma til að leiðbeina þeim óreyndari:
„Maður fær samt alveg pirringinn, bara: æi, ég er að sinna
mínum sjúklingum, nennirðu aðeins að bjarga þér bara?“
(Alex). Aðrir upplifðu algjört stuðningsleysi: „Ef maður leitaði
til fólks þá var einhvern veginn ekki tími til að sinna manni
… það olli því að ég fann að mig langaði alls ekki að vinna
á sjúkrahúsi“ (Björk). Þau sem fundu fyrir stuðningsleysi
upplifðu að þau ættu erfiðara uppdráttar í starfi.
Samskipti á vinnustað: : „Við verðum að reyna
að vera almennileg við hvert annað“
Hjúkrunarfræðingunum fannst góð samskipti stuðla að
aukinni vellíðan í starfi en að samskipti hefðu tilhneigingu
til að versna þegar álag var mikið. Þá fannst þeim óheilbrigð
stéttaskipting geta valdið vanlíðan í starfi.
Samskipti á vinnustað virtust í mörgum tilfellum vera það
sem mestu máli skipti þegar kom að líðan í starfi: „Það getur
verið mikið álag en samt gott andrúmsloft. En ef það er bæði
mikið álag og slæmt andrúmsloft þá dregur það úr manni“
(Daníel). Algengt virtist að samskipti á vinnustað versnuðu
eftir því sem álag jókst: „Núna er allt að springa sko og það
bitnar á samskiptum“ (Dagný). Unnur varð vitni að því að einn
starfsmaður sagði við annan „æi, góða besta, haltu kjafti“ og
rökin fyrir því voru: „Deildin var bara á haus, skilurðu og ... allir
svo viðkvæmir“.
Helmingur þátttakenda upplifði virðingu af hálfu annarra
hjúkrunarfræðinga á meðan hinn helmingurinn taldi sig
þurfa að vinna sér inn virðingu með tímanum. Dæmi voru um
jafnræði á vinnustað en óheilbrigð stéttaskipting var talin
valda vanlíðan í starfi:
„Það er rosaleg hírarkía á spítalanum þannig að
maður upplifir alveg svakalega stéttaskiptingu svona
í neikvæðum skilningi. … þetta er ekki ... heilbrigt
andrúmsloft ... en maður lendir ekki oft í því kannski
sjálfur. Ekki svona eins og konurnar … í þessari
hírarkíu þá er auðveldara að vera karlmaður“
(Kári).
Það var almenn upplifun þátttakenda að karlmönnum væri
almennt sýnd virðing: „Frekar tekið mark á því sem maður segir
fram yfir ... einhvern annan reynslumeiri hjúkrunarfræðing sem
er kvenkyns“ (Huginn). Þetta átti einnig við um skjólstæðinga:
„Ég lendi ekki eins oft í því og kvenkyns kollegar mínir
í einhverjum svona mjög erfiðum samskiptum við
sjúklinga … ég veit alveg að þær lenda í hlutum sem
ég lendi ekki í. ... ég þarf að gera minna fyrir sjúklinga
til að vera ... rosalega góður … ég held að þeir geri
bara ráð fyrir því að konurnar séu svona móðurlegar
og gefi mikið af sér þannig að maður þarf að gera
miklu minna til að fá hrós“
(Daníel).
Unnur og Björk upplifðu báðar algjört virðingarleysi á
sínum vinnustað. Unnur upplifði að hún væri „neðst í
goggunarröðinni“ og bætti svo við: „Maður finnur alveg að
maður er látinn gera hluti sem aðrir nenna ekki … maður
hugsaði að maður ætti það skilið af því að maður væri nýr“.
Björk hafði sömu reynslu: „Mér fannst ég bara vera einhvern
veginn eins og einn enn skíturinn þarna“. Hún sagði starfi sínu
lausu vegna slæmrar framkomu af hálfu samstarfsfélaga.
Álag og ábyrgð í starfi: „Fólk hélt ég væri með
allt á hreinu“
Þátttakendum fannst að álag og ábyrgð sem þeir bæru væri
á við þá vönu sem þeim fannst bitna á gæðum hjúkrunar.
Jafnframt fannst þeim erfitt að aðskilja vinnu og einkalíf og
fundu þegar fyrir neikvæðum áhrifum mikils vinnuálags á
andlega og líkamlega heilsu.
Almennt var ætlast til að nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar
störfuðu undir sama álagi og þeir reynslumeiri: „Þú varst