Úrval - 01.10.1955, Page 29

TRÚIR ÞÚ Á DRAUMA ?
27
riti. Afkomendur hennar nefnd-
ust inkúbus, ef þeir voru karl-
kynsandar, sem lögðust á konur
í svefni, en súkkúbus, ef þeir
voru kvenkynsandar, sem leit-
uðu lags við karlmenn. Andar
þessir voru mjög skæðir á mið-
öldum og endurreisnartímabil-
inu. Galdranornir höfðu mikið
dálæti á þeim; æruverðugum
jómfrúm og yngissveinum stóð
hinsvegar mikill stuggur af
þeim, ogþurfti aðreka þá á brott
með vígðu vatni og særingum.
Þannig hafa draumarnir
spunnist gegnum aldirnar og
yfir löndin, alltaf tengdir fyrir-
boðum, dauða og fordæðuskap,
unz að því kom, að vísindin
fóru að rannsaka þá. Freud var
meðal fyrstu vísindamannanna,
sem tóku að rannsaka drauma,
og á eftir honum komu her-
skarar sálfræðinga, sem allir
byggðu á uppgötvunum hans,
en túlkuðu þær á ýmsa vegu.
Freud gerði ráð fyrir, að sér-
hver maður væri fæddur með
ýmsar frumstæðar hvatir, sem
siðmenntað samfélag vildi ekki
viðurkenna; í uppeldinu væri
þessum hvötum því haldið niðri,
en þær settust að í dulvitund-
inni og yrðu þar upphaf að hin-
um svokölluðu geðflækjum.
Freud taldi, að í vöku vissi
maðurinn ekkert um þessar
geðflækjur, en í draumum stigju
þeir upp á yfirborðið og gæfu
sig til kynna. Draumarnir væru
þannig einskonar neyðaróp frá
hinni sjúku undirvitund.
En hinar bældu hvatir voru
oft harla torkennilegar. Oft
kom fyrir, að margar persónur
eða hlutir runnu saman í eitt.
Freud kallaði það fyrirbrigði
samþjöppun. Stundum gat ein
hugmynd komið í stað annarr-
ar — m. a. af því að það sem
var í dulvitundinni, var of
hættulegt fyrir vökuvitundina
og gat því aðeins komið fram
dulbúið — eða þá að hinar
hættulegu hvatir birtust í tákn-
rænum myndum í draumnum.
Nútímasálfræðingar, eins og
t. d. Ameríkumaðurinn Erich
Fromm, leggja mest upp úr
táknmáli draumanna og hafa
auk þess einfaldari skilning á
öllu vitundarlífinu en Freud
hafði. Flesta drauma er ekki
erfiðara að skýra en svo, að
margir gætu það sjálfir, ef
þeir aðeins æfðu sig í að hugsa
í táknum. Dæmi, sem sænski
sálfræðingurinn Gösta Nord-
qvist hefur sagt frá í grein,
sýnir hve nærtæk skýring
draums getur verið. Bónda, sem
æðioft hafði verið konu sinni
ótrúr, dreymdi að stærsti brúk-
unarhesturinn hans væri að
sparka í sundur hesthúshurð-
inni, og hann var dauðhrædd-
ur, því að hann vissi, að hest-
urinn mundi gera hænsnaung-
unum í húsagarðinum mein, ef
hann slyppi út. Nordqvist fann
skýringuna á draurnnum í eink-
ar algengum talshætti: ,,Lok-
aðu hesthúsinu," segja karl-
menn og strákar stundum við