Úrval - 01.10.1955, Page 84

«2
ÚRVAL
munandi notkun orðanna ,,trú“
og „þekking.“
Þannig er munurinn á þeim,
sem lifa í trú og hinum, sem
hafa skynsemina að leiðar-
stjörnu sá, að hinir fyrrnefndu
taka tiltekin trúaratriði sem
sannleika og hafa þau að leiðar-
ljósi í daglegri breytni sinni,
án sannana, en hinir síðar-
nefndu eru ófúsir að trúa neinu,
sem ekki er stutt sönnunum.
Vér komum nú að spurning-
unni: hversvegna lifa sumir með
trú og aðrir með skynsemi að
leiðarljósi ? Svar mitt felst í
skilgreiningu minni á hlutverk-
um trúarinnar hér að framan.
Ef ég er ekki trúaður, er það af
því, að ég hef ekki þörf fyrir
trú til að hjálpa mér að hafa
áhrif á hegðun annarra, til að
laga mig eftir núverandi aðstæð-
um í lífi mínu, eða til að skýra
fyrir mér fyrirbæri lífsins. Og
hversvegna hef ég ekki þörf fyr-
ir hana í þessum efnum ? Svarið
við þeirri spurningu hygg ég að
finna megi bæði í fortíð minni
og núverandi aðstæðum. Mér
voru kenndar aðrar aðferðir en
siðaprédikanir til að hafa áhrif
á hegðun annarra, og persónu-
leiki minn er án efa þannig, að
nægir mér til að hafa áhrif á
aðra. Mér voru kenndar aðrar
aðferðir til að mæta sorgum og
erfiðleikum lífsins en að setja
traust mitt á umbun í öðru lífi,
og ef til vill er líf mitt sem
stendur ekki áhyggjufullt, erfitt
eða óskemmtilegt. Og mér hefur
verið kennt að leita frekar skýr-
inga á fyrirbrigðum náttúrunn-
ar í vísindalegum fræðibókum
en í biblíunni. Auðvitað er ekki
víst, að aðstæður mínar verði
alltaf jafngóðar og þær eru nú.
Heilsa mín getur bilað, persónu-
leiki minn getur breytzt þannig,
að aðrir fái fyrirlitningu á mér,
og ég gæti orðið fyrir reynslu,
sem ekki fengist nein skýring á
í fræðibókum. Bæri mér þetta
að höndum, allt eða eitthvað
af því, kæmi mér ekki á óvart,
þó að breyting yrði á lífsskoð-
unum mínum, og ég hneigðist
til trúar.
Af framansögðu er ljóst, að
ef þær þarfir, sem trúin getur
fullnægt, vaxa, má vænta auk-
innar tniarvakningar. Og það
vill svo til, að eins og lífi
mannanna er nú háttað, eru slík-
ar þarfir einmitt vaxandi, eink-
um hjá hugsandi fólki. I lífi
þjóðanna hefur lengi ríkt stjórn-
leysi, í þeim skilningi, að allt
frá siðbótatímunum hefur ekki
verið til neitt alþjóðlegt vald.
En síðan fyrsta atómsprengjan
var sprengd árið 1945, hefur
vitundin um þetta stjórnleysi
verið miklu áleitnari en áður.
Mönnum hefur orðið æ ljósari
þörfin á alþjóðalögum og reglu.
Sem afleiðing af þessu hefur
mátt heyra marga segja: „Ef
allar þjóðir væru kristnar,
mundi styrjaldarhættan hverfa
úr sögunni, því að engin þjóð
mundi þá vilja jafna deilu með
valdi.“ Þessi sömu einkenni á