Gátt - 2004, Síða 24

24
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
og allir ættu að eiga þess kost að bæta færni sína á
þessu sviði sem nú er talið skipta höfuðmáli fyrir sjálf-
stæði einstaklingsins og lýðræði og afkomu þjóða.
Vonast er til að rannsóknin geti veitt mikilvægar upplýs-
ingar um læsi þátttakenda. Það er að auki markmið
rannsakenda að nýta gögnin til að finna viðmið fyrir
tiltekið lestrarpróf og gera það að nytsamlegu tæki til að
meta lestrarfærni fullorðinna.
Auk þess að leysa prófið svara þátttakendur spurningum
um lestur sinn, lestrarvenjur og ritun. Spurt er um ótal-
margt tengt læsi, t.d. hvernig fólki gekk að læra að lesa,
um minningar þess tengdar lestrarnámi, um eigið mat á
lestrar- og ritfærni, hvað það les í tómstundum, hvort það
noti textavarp, hvernig því gengur að leita í stafrófsröð og
hvort það lesi mishratt eftir eðli texta, svo nokkuð sé
nefnt. Einnig hvort það ráði krossgátur, hvort það hafi
skrifað grein til birtingar í dagblaði, hvort það haldi dag-
bók, fari á bókasöfn, skrifi á bloggsíður, hver hjálpi börn-
unum á heimilinu við skólalærdóminn og margt fleira.
Leitast verður við að tengja upplýsingar úr spurningalista
við niðurstöður úr prófinu. Þess er vænst að þetta veiti
upplýsingar sem gætu nýst við ráðgjöf og aðstoð við fólk
sem kann að eiga við lestrarvanda að etja og einnig þá
sem vilja bæta lestur og ritun með einhverju móti.
Framkvæmd
Ákveðið var að leita til stórra fyrirtækja og stofnana til að
fá þátttakendur og beina sjónum þar með eingöngu að
fólki á vinnumarkaði. Má segja að hentisjónarmið hafi
ráðið þar að einhverju leyti för því ekki er auðvelt að fá
stóran hóp fólks til að taka þátt í rannsókn sem þessari.
Stefnt var að því í upphafi að fá 200 manna úrtak og
leitast við að fá hlutföll kynja, aldurs og menntunarstigs
svipuð og koma fram í riti Hagstofu Íslands, Vinnumark-
aður (2002).
Rannsakendur leituðu stuðnings m.a. hjá Eflingu,
Starfsafli og Fræðslumiðstöð atvinnulífsins. Má með
sanni segja að þar hafi undirtektir verið afar jákvæðar og
uppörvandi. Rannsóknaráætlun var borin formlega undir
Persónuvernd og Vísindasiðanefnd og fékkst samþykki
frá þeim enda engum persónugreinanlegum upplýsingum
um þátttakendur haldið til haga í rannsókninni.
Leitað var til fjögurra stórra fyrirtækja og stofnana. Þessi
fyrirtæki voru flutningafyrirtæki, olíufyrirtæki, þjónustu-
stofnun og fyrirtæki á fjarskiptamarkaði. Þrjú þeirra voru
með umsvif um allt land.
Með góðri hjálp frá Eflingu, Starfsafli og Fræðslumiðstöð
var rannsakendum komið í samband við tengilið hjá
hverju fyrirtæki. Þessir tengiliðir voru ýmist starfsmanna-
stjórar eða fræðslustjórar og sáu þeir um að leita
samþykkis yfirmanna sinna áður en prófun hófst. Ekki er
að orðlengja að allir þessir tengiliðir stóðu sig
framúrskarandi vel og var samstarf við þá með miklum
ágætum. Yfirleitt kynntu rannsakendur verkefnið á
fámennum fundum með starfsmönnum, heimsóttu deildir
og röbbuðu við deildarstjóra og starfsmenn. Oftast höfðu
tengiliðirnir kynnt verkefnið á einhvern hátt áður en
rannsakendur mættu á staðinn, t.d. með auglýsingum,
tölvupósti eða greint frá því á starfsmannafundum.
Gagnaöflun hófst í lok mars 2004. Til aðstoðar við
rannsóknina voru 10 sálfræðinemar í Háskóla Íslands
þjálfaðir í að leggja fyrir spurningalistann og prófið.
Prófað var bæði á höfuðborgarsvæðinu og úti á landi.
Prófun hvers þátttakanda tók yfirleitt 20-30 mínútur og fól
í sér viðtal sem byggðist á spurningalista og síðan var
lesskilningsprófið lagt fyrir.
Staða rannsóknar
Þegar þetta er skrifað er prófun lokið og gögn hafa verið
slegin inn á tölvu og undirbúningur að tölfræðilegri
úrvinnslu stendur sem hæst. Úrvinnsla spurningalista er
komin á gott skrið en úrvinnsla úr lestrarprófi er ekki
hafin þegar þessi grein er skrifuð.
Í úrtakinu er 321 maður og er það töluvert stærra úrtak en
áformað hafði verið að afla í fyrstu en það gefur að sjálf-