Gátt - 2004, Síða 33

33
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
Raunfærni og óformlegt nám eru ný hugtök í málinu og
raunfærni meira að segja svo glænýtt að það hefur ekki
komist í orðabækur hér á landi. Hins vegar hafa
nágrannaþjóðir okkar um hríð metið færni manna, skil-
greint hvað vantar upp á til þess að fá ákveðin réttindi
eða hvað þarf til að ljúka ákveðinni námsbraut í skóla.
Þess er að vænta að innan tíðar verði kveðið á um rétt
manna á Evrópska sambandssvæðinu til að fá slíkt mat
og skyldu stjórnvalda til þess að tryggja það.
Þetta brennur á íslenskum skólum, einkum þó þeim sem
bjóða upp á starfsnám. Því liggur beint fyrir að spyrja
hverjir innrita sig í framhaldsskóla:
- Nemendur sem luku grunnskólaprófi síðastliðið vor.
- Nemendur sem eru að færa sig milli framhaldsskóla.
- Nemendur sem hafa hætt á miðri leið og koma aftur
eftir nokkurt hlé, ekki endilega í sama skóla.
- Fullorðið fólk sem hefur lokið mismiklu námi, sumir
hafa raunar aldrei verið í framhaldsskóla.
Það er einfalt að skipuleggja nám tveggja fyrsttöldu
hópanna og jafnvel þess þriðja. En fjórði flokkurinn tekur
tíma og ekki er fullt samræmi milli skóla í slíku mati. Það
sem hér fer á eftir tekur mið af venjum og hefðum í
Fjölbrautaskólanum við Ármúla og erum við þó enn að
fikra okkur áfram.
Þá liggur næst fyrir að skilgreina hvað er raunfærni. Hún
er þekking og/eða færni sem menn hafa aflað sér á vett-
vangi með þátttöku í atvinnulífi fremur en hefðbundnu
námi. Menn öðlast raunfærni með óformlegu námi. Og
hvað er þá um að ræða? Hér má nefna þátttöku í almennu
og sérhæfðu atvinnulífi, vinnu við heimilisstörf og barna-
uppeldi, ýmsa menntun á námskeiðum eða með þátttöku
í félagsstarfi og þar fram eftir götum.
Námskrá framhaldsskóla, sem jafnan var kölluð Rauðka,
hafði sérstök ákvæði um mat af þessu tagi. Reynsla á
vinnumarkaði eða við heimilisstörf var metin sem hér
segir:
12 mánuðir metnir til 2 eininga
24 mánuðir metnir til 4 eininga
Þeir sem höfðu unnið á vinnumarkað-
inum í a.m.k. 8 ár fengu 16 einingar
metnar í frjálst val. Forsendur þess að
starfsreynsla væri metin til eininga
voru:
a) að nemandi væri a.m.k. 20 ára
við upphaf náms í viðtökuskóla,
b) að um samfellda vinnu væri að
ræða í fullu starfi,
c) að hefði viðkomandi aðili unnið
í hálfu starfi fengi hann helming þeirra eininga sem
sá hefði fengið sem unnið hefði í fullu starfi jafnlagan
tíma.
Í núgildandi Aðalnámskrá framhaldsskóla, almennum
hluta, eru þessi ákvæði:
Hafi nemandi stundað nám við skóla, sem ekki starfar
samkvæmt aðalnámskrá framhaldsskóla, ber skólameist-
ari ábyrgð á því að hve miklu leyti námið verður metið inn
á nýja námsbraut. Við matið skal ekki leita eftir því að
fyrra nám sé nákvæmlega það sama og skilgreint er í
námskrá heldur skal leggja áherslu á að athuga hvort
ekki sé hægt að meta námið sem jafngilt og hvort
nemandinn hafi forsendur til að ljúka náminu. Leiki vafi á
hvernig rétt sé að meta nám er rétt að láta nemandann
njóta vafans eða vísa honum á að fara í stöðupróf. Þá er
vakin athygli á að list- eða starfsnám má meta til
kjörsviðs á bóknámsbrautum.
Ákvæði um stöðupróf eru svohljóðandi:
Tilgangur stöðuprófa er að gera viðkomandi kleift að
sanna þekkingu sína í tiltekinni grein eða á tilteknu sviði.
Með þessum hætti geta nemendur fengið viðurkennda
þekkingu og reynslu sem þeir búa yfir og ekki hefur verið
aflað með hefðbundnum hætti í skóla og stytt þannig
námstíma sinn til lokaprófs. Þeir sem ganga undir
stöðupróf greiða sannanlegan kostnað vegna prófanna.
M A T Á R A U N F Æ R N I O G Ó F O R M L E G U N Á M I
Sölvi Sveinsson